Tôi nhớ lại lời nhận xét của độc giả Cao Huy Hoàng trong bài “Thánh Nhạc Hòa Giải và Yêu Thương” rằng: “Cái gì làm cho kẻ thù của nhau trở thành bạn hữu? Đó là khi ta biết sống trong yêu thương (Ga 13:35). Tôi nghĩ rằng lời “tỏ tình” của THÁNH NHẠC, cái khát vọng sống trong yêu thương của THÁNH NHẠC sẽ hóa giải được tất cả”.
Lời nhận xét trên được khẳng định một cách mạnh mẽ và xác quyết hơn qua chính những tâm tình và chia sẻ của Đức Cha Chánh Đa minh, trong đêm Liên hoan Hợp xướng Thánh ca Giáng sinh 2010: Từ ngàn xưa, Giáo Hội đã dùng chính những lời ca tiếng hát để ca khen chúc tụng Chúa. Thánh nhạc có một vai trò hết sức to lớn trong dòng chảy của lịch sử Giáo Hội. Thánh nhạc có sức lay động lòng người, hoán cải lòng người, giúp con người xích lại gần nhau hơn. Thánh nhạc là nhịp cầu yêu thương làm cho kẻ thù thành bạn hữu.
Thánh nhạc hòa giải giữa người với người? Thánh nhạc là nhịp cầu yêu thương? Thoạt nghe có vẻ xa vời, nhưng câu chuyện của Đức Cha Đa minh đêm hôm ấy hoàn toàn thuyết phục lòng người. Đó là câu chuyện có thật về cuộc đời của Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận trong thời gian ngài ở tù:
Trong chín năm biệt giam, tôi dâng lễ một mình lúc 3 giờ chiều, giờ Chúa Giêsu hấp hối trên Thánh giá. Tôi ở một mình nên có thể hát tiếng Latinh, tiếng Việt, tiếng Pháp… Tôi luôn mang Mình Thánh trong mình “như Cha ở trong con và con ở trong Cha”.
Đó là những thánh lễ đẹp nhất của đời tôi. Kinh Lauda Sion, Pange Lingua, Adoro Te, Te Deum và nhiều kinh Việt ngữ, mặc cho tiếng loa trước cửa từ 5 giờ sáng đến 11 giờ rưỡi đêm. Tôi cảm nghiệm cách đặc biệt một sự bình an, một niềm vui trong tâm hồn vì Chúa Giêsu, Đức Mẹ và thánh Giuse ở với tôi. Tôi hát Salve Regina, Salve Mater, Regina Coeli, v.v… hiệp với toàn thể Hội thánh. Mặc cho Hội thánh bị vu cáo, chống đối, tôi hát “Này con là đá… Ta hãy nguyện xin…”. Thời kỳ biệt giam ở Hà Nội, tôi được biết có 20 chiến sĩ nam nữ trẻ học tiếng Latinh với một cựu tu sĩ, để có thể đọc các tài liệu của Giáo hội. Trong số mấy anh gác tôi có hai anh trong nhóm học Latinh. Trông thấy bài vở, tôi nhận thấy họ học tốt. Một hôm, một trong hai anh ấy hỏi tôi:
- Ông có thể dạy tôi một bài hát tiếng Latinh không?
- Có nhiều bài hay tuyệt, nhưng biết anh thích bài nào?
- Ông hát cho tôi nghe, tôi sẽ chọn.
Tôi đã hát Salve Regina, Veni Creator, Ave Maris Stella… Các bạn biết anh ta chọn bài nào không? Anh ta chọn bài Veni Creator (Xin Chúa Ngôi Ba đoái thương viếng thăm…).
Tôi đã chép trọn cả bài cho anh ta và anh ta học thuộc lòng. Mỗi sáng quãng 7 giờ, tôi nghe anh ta chạy xuống thang gỗ, ra sân tập thể dục, rồi múc nước vừa tắm vừa hát: Veni Creator Spiritus… Tôi rất cảm động, làm sao mỗi sáng trong nhà tù cộng sản lại có một cán bộ hát kinh “Veni Creator” cho mình nghe!
Anh thứ hai lại chọn một bài hát tiếng Việt: “Ngày vinh phước hôm nay, hát mừng Tôma Thiện” kính thánh tử đạo chủng sinh. Anh rất thích nên thuộc lòng cả bài. Tiếng anh ngân nga, như nhắc tôi can đảm chịu khó: “Ôi! cái chết đẹp thay! Trên cổ một vòng dây, Cái vòng dây yêu mến, Buộc lòng tớ theo Thầy”.
Điều khó hiểu nhất đối với chiến sĩ gác tù, là thái độ tha thứ yêu thương địch thù của mình. Có hôm mấy anh gác hỏi tôi:
- Ông có thương chúng tôi không?
- Có chứ, tôi yêu thương các anh cách thành thực, không có gì là khách sáo đâu!
- Kể cả khi người ta giam ông, mất tự do, năm này sang năm khác? Không xét xử gì cả?
- Anh nghĩ lại bao nhiêu năm ở với nhau. Tôi làm sao giấu được. Tôi thực sự yêu thương các anh.
- Chừng nào được tự do anh có sai giáo dân của anh trả thù không?
- Không, tôi vẫn tiếp tục yêu thương, dù các anh có muốn giết tôi.
- Nhưng tại sao lại yêu kẻ thù hại anh?
- Vì Chúa Giêsu đã dạy tôi yêu thương; nếu tôi không tuân giữ, tôi không đáng gọi là Kitô hữu nữa. (“Năm chiếc bánh và hai con cá”-Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận).
Đêm Thánh ca “Tin Vui Cho Quê Hương” đã kết thúc, nhưng dư âm của nó vẫn còn vang vọng trong trái tim mỗi người. Chẳng vậy mà đó đây có những lời nhận xét: “cứ ngỡ như trong mơ”, “đêm đầy sao”, “Đêm đất trời giao duyên”… Với tôi sự thành công của liên hoan là đã nối kết được Tình yêu: Tình yêu của Chúa Giáng sinh với con người, tình yêu của mọi người dành cho nhau. Vì trong suốt thời gian diễn ra liên hoan, tình người thắm thiết hơn, hố sâu ngăn cách được lấp đầy. Những xích mích, giận hờn của cá nhân, của tập thể được xóa bỏ, mọi ca viên cùng nhau hòa chung tiếng hát ca khen chúc tụng Chúa, cùng giúp mọi người cầu nguyện. Người người ngồi bên nhau, cùng trao cho nhau những ánh nến, tay nắm tay hát “Đêm Thánh vô cùng”.
Điều gì làm cho mọi bất đồng, mọi bất hòa được hóa giải? Sự gì giúp cho Đức Hồng Y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận trong câu chuyện của Đức Cha Đa minh hạnh phúc ngay trong cảnh ngục tù, sẵn sàng yêu thương và tha thứ cho những viên cai tù? Cái gì làm cho những chiến sĩ nam nữ gác tù và người tù xích lại gần nhau, hơn nữa còn coi nhau như bạn? Vâng, đó chính là Thánh nhạc. Sự bao la, vô biên, thánh thiện… của Thánh nhạc, “Lời “tỏ tình” của THÁNH NHẠC, cái khát vọng sống trong yêu thương của THÁNH NHẠC sẽ hóa giải được tất cả”.

Đại Tài