TRẦM THIÊN THU

Thiên Đàng Vinh Phúc Đường Lên Chật Hẹp
Hỏa Ngục Khổ Đau Lối Xuống Thênh Thang

Có câu nói đơn giản mà thâm thúy: “Hãy khó với chính mình nhưng đừng khó với người khác.” Cuộc sống bình thường mà không hề đơn giản, thậm chí là nhiêu khê ngoài sức tưởng tượng, đôi khi con người cảm thấy bất lực, không bỏ cuộc mà như thúc thủ. Chắc hẳn ai cũng có kinh nghiệm đau khổ vì dịch bệnh trong khoảng thời gian này của năm 2021.

Vì quá đau khổ, ông Gióp đã nguyền rủa ngày ông chào đời: “Phải chi đừng xuất hiện ngày tôi đã chào đời.” (G 3:3a) Thật buồn khi cảm thấy mình sinh nhằm “ngôi sao xấu.” Tuy nhiên, Thánh Rosa Lima xác định: “Thiếu gánh nặng đau khổ thì không thể đạt đến đỉnh cao ơn thánh. Những tặng phẩm ơn thánh gia tăng khi các cuộc giao chiến gia tăng.” Đó là niềm an ủi đối với những người có niềm tin vào Đức Giêsu Kitô.

Qua trình thuật Lc 13:22-30, Thánh Luca cho biết rằng Đức Giêsu trên đường lên Giêrusalem, đi ngang qua các thành thị và làng mạc mà giảng dạy. Lúc đó có kẻ hỏi Ngài: “Thưa Ngài, những người được cứu thoát thì ít, có phải không?” Ngài bảo họ: “Hãy chiến đấu để qua được cửa hẹp mà vào, vì tôi nói cho anh em biết: có nhiều người sẽ tìm cách vào mà không thể được.” Chúa Giêsu luôn “thản nhiên” như vậy. Theo lẽ thường, ai cũng thích đi đường rộng rãi, thông thoáng, có hoa thơm cỏ lạ, cảnh quan mãn nhãn, thế mà Ngài lại bảo phải đi đường hẹp.

Đúng là căng thẳng thật! Nhưng phải CĂNG thì mới THẲNG được, vấn đề là KHÔNG ĐỨT. Chính Chúa Giêsu giải thích rằng khi chủ nhà đã khóa cửa mà chúng ta còn đứng ở ngoài, gõ cửa và xin vào, chủ nhà sẽ không biết bất cứ người nào. Lúc đó, họ viện cớ đã từng được ăn uống trước mặt chủ nhà và cũng đã từng được nghe chủ nhà giảng dạy trên các đường phố. Nhưng chủ nhà vẫn nhất quyết là không biết họ từ đâu đến. Nếu chúng ta không muốn đi đường hẹp, Chúa sẽ nói thẳng: “Cút đi cho khuất mắt ta, hỡi tất cả những quân làm điều bất chính!”

Bất cứ ai cũng có loại thập giá riêng, Chúa biết sức ai thế nào thì trao cho loại thập giá vừa sức: “Không một thử thách nào đã xảy ra cho anh em mà lại vượt quá sức loài người. Thiên Chúa là Đấng trung tín: Người sẽ không để anh em bị thử thách quá sức; nhưng khi để anh em bị thử thách, Người sẽ cho kết thúc tốt đẹp, để anh em có sức chịu đựng.” (1 Cr 10:13) Chắc chắn là vậy, vì Thiên Chúa thấu suốt mọi sự, biết trước cả những gì phàm nhân chưa nghĩ tới. Ngài không bắt ai chịu đựng quá sức họ.

Chuyện kể rằng một đoàn người đi qua khu rừng rậm, nhiều thú dữ, đường khó đi lắm. Ai cũng cố gắng vừa đi vừa vác thập giá của mình, người nhanh kẻ chậm, nhưng không ai than thở gì. Trong đó có một người cảm thấy thập giá của mình vừa dài vừa nặng, chỗ thì trơn, chỗ thì ráp, kê vai vào chỗ nào cũng khó. Anh ta quyết định chặt bớt cho ngắn, rồi lại đẽo bớt cho nhẹ hơn. Khi đến một thung lũng, mọi người đều dùng thập giá của mình làm cầu để đi qua. Ai cũng qua được, chỉ còn lại anh ta cứ loay hoay mãi mà không thể nào bắc thập giá qua thung thũng để làm cầu đi qua. Cuối cùng, đêm tối phủ xuống, tiếng thú dữ bắt đầu gầm rống vang cả khu rừng…

Chắc hẳn ai cũng biết số phận anh ta như thế nào. Thật vậy, Chúa Giêsu đã nói về số phận đời đời của những người chiều xác thịt như anh chàng kia: “Bấy giờ anh em sẽ khóc lóc nghiến răng, khi thấy các ông Ápraham, Isaác và Giacóp cùng tất cả các ngôn sứ được ở trong Nước Thiên Chúa, còn mình lại bị đuổi ra ngoài. Thiên hạ sẽ từ đông tây nam bắc đến dự tiệc trong Nước Thiên Chúa.” Có điều quan trọng và đáng sợ: “Có những kẻ đứng chót sẽ lên hàng đầu, và có những kẻ đứng đầu sẽ xuống hàng chót.” Kiểu hoán vị như thế rất đáng quan ngại!

Cuộc đời các thánh không êm ả như chúng ta tưởng, họ đau khổ vô cùng vì bị nghi ngờ, chịu oan ức,… nhiều năm chứ không chỉ vài ngày. Nhưng họ vẫn chịu đựng vì yêu mến Chúa. Thánh Phanxicô Assisi nói: “Tôi hy vọng rất nhiều về cái hay, cái tốt. Vì vậy mà tất cả đau khổ đều là dễ thương.” Thánh Vincent de Paul cho biết: “Một người càng tấn tới trong việc yêu mến Thiên Chúa thì nhất định càng yêu thích đau khổ, chịu bị khinh thường, đó chính là dấu hiệu của lửa tình ái, những thứ khác đều là mây khói.” Thánh Aloisiô Gonzaga nói: “Người nào muốn yêu mến Thiên Chúa nhưng lại không muốn vì Ngài mà chịu đau khổ thì không thể yêu Ngài cách chân chính.”

Là nữ nhi nhưng Thánh Têrêsa Lisieux can đảm xác định: “Tôi thích sự đơn điệu của sự hy sinh vô danh tới mức xuất thần. Nhặt một cây kim vì yêu mến cũng có thể hoán cải một linh hồn. Tôi thích hy sinh thầm lặng để cứu các linh hồn. Tôi thấy được trong nỗi đau khổ thầm lặng có sự đau khổ cứu độ, chính đau khổ là việc tông đồ của tôi. Tôi đi tu Dòng Kín để cứu các linh hồn và cầu nguyện cho các linh mục. Tôi muốn dùng Nước Trời của tôi để làm những điều tốt lành trên thế gian.”

Các thánh tự khó với mình và yêu đau khổ là điều không khó hiểu, nhưng người đời mà quý đau khổ thì lạ lùng lắm. Văn thi sĩ Clive Staples Lewis (Anh quốc) cảm nhận: “Thiên Chúa thầm thì với chúng ta khi chúng ta vui, nhưng Ngài nói to trong lương tâm của chúng ta khi chúng ta đau khổ.” Như vậy thì không phải chúng ta không nghe được tiếng Chúa mà vì chúng ta không muốn nghe hoặc cố ý làm ngơ.

Trái cam, trái quýt, khúc mía,… phải chịu bị ép thì mới cho ly nước ngon lành, bổ dưỡng. Con người cũng vậy, phải biết ép mình đi vào lối hẹp thì mới đến được nơi mình muốn, như những người leo núi hoặc khám phá những nơi lạ. Chắc chắn đường tới đó không dễ đi chút nào, nhưng họ phải tự khó với mình. Đường hẹp nhưng lại dễ đi. Tại sao? Đường hẹp dễ đi vì ít người đi, không chen lấn. Đường hẹp tâm linh còn khó đi hơn, vì thăm thẳm và hun hút, thậm chí còn quanh co và gập ghềnh lắm. Nói chúng, dù đường rộng hay hẹp, có dễ đi hay khó đi tùy vào cách đi của mỗi người. Đường rộng mà tai nạn vẫn xảy ra hằng ngày là tại sao?

Mỗi người chỉ có một cuộc đời, mỗi cuộc đời là một con đường – với các dạng khác nhau. Cuộc đời là cuộc chạy marathon miệt mài, nếu không cố gắng thì sẽ bị bỏ lại phía sau và không thể tới đích. Cuộc đời cũng là cuộc chạy vượt rào, nếu không cố gắng thì không thể vượt qua bất kỳ rào cản nào. Cuộc đời là cuộc chạy nước rút, nếu không cố gắng thì sẽ là kẻ cuối cùng. Cuộc đời là cuộc chạy tiếp sức, phải biết giúp đỡ nhau thì mới có thể chiến thắng. Thật khó! Nhưng có khó, có khổ thì mới đáng khen.

Trong bài “Ngục Trung Thư,” chí sĩ Phan Bội Châu (1867-1940) đặt vấn đề: “Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai?” Hơn nhau là vượt lên chính mình. Thật vậy, Henry David Thoreau (1817-1862, văn thi sĩ, sử gia và triết gia) động viên: “Hãy theo đuổi con đường mà bạn có thể đi với tình yêu và lòng tôn kính, dù nó có hẹp và quanh co tới mức nào.” Kinh Thánh nhắc nhở: “Chớ phân bì với ai tàn bạo, đừng chọn bất cứ con đường nào nó đã đi.” (Cn 3:31) Và phải nhìn thẳng để có thể đi thẳng: “Đừng quanh bên phải, chớ quẹo bên trái, cố giữ chân con khỏi điều xấu xa.” (Cn 4:27)

Từ ngàn xưa, Thiên Chúa đã tuyên phán: “Còn Ta, Ta biết rõ việc làm và ý định của chúng, Ta sẽ đến tập họp mọi dân tộc và mọi ngôn ngữ; họ sẽ đến và được thấy vinh quang của Ta. Ta sẽ đặt giữa họ một dấu hiệu và sai những kẻ sống sót của họ đến các dân tộc: Tácsít, Pút, Lút, là những dân thạo nghề cung nỏ, đến dân Tuvan, Giavan, đến những hải đảo xa xăm chưa hề được nghe nói đến Ta và chưa hề thấy vinh quang của Ta. Họ sẽ loan báo vinh quang của Ta giữa các dân tộc.” (Is 66:18-19)

Kinh Thánh xác định Thiên Chúa là Đấng Thánh duy nhất, (Lv 11:44-45; Lv 19:2; Lv 20:26; Lv 21:8; Tv 89:36; Tv 99:5 & 9; Is 6:3; Br 4:22; Hs 11:9; Am 4:2; 1 Pr 1:16) và là Đấng thấu suốt mọi sự. (1 Sb 28:9; Gđt 8:14; Et 5:1; 2 Mcb 7:35; 2 Mcb 9:5; 2 Mcb 12:22; 2 Mcb 15:2; G 28:27; Tv 139:2; Cn 16:2; Cn 21:2; Cn 24:12; Kn 1:6; Kn 7:23; Hc 23:19; Hc 42:20; Gr 11:20; Gr 20:12; 1 Cr 12:4-6) Ngài không thể bị cám dỗ làm điều xấu, và chính Ngài cũng không cám dỗ ai. (Gc 1:13)

Thiên Chúa tiếp tục tuyên phán: “Giống như con cái Israel mang lễ phẩm trên chén dĩa thanh sạch đến Nhà Đức Chúa, người ta cũng sẽ đưa tất cả những anh em các ngươi thuộc mọi dân tộc về làm lễ phẩm tiến dâng Đức Chúa – đưa bằng ngựa, xe, võng cáng, lừa và lạc đà – về trên núi thánh của Ta là Giêrusalem. Và cả trong bọn họ, Ta sẽ chọn lấy một số làm tư tế, làm thầy Lêvi.” (Is 66:20-21)

Đó là quá trình Thiên Chúa biến đổi mọi thứ để tạo nên trời mới, đất mới – nơi chỉ có những thánh nhân vì chính Ngài là Đấng Thánh. Ai không hoàn hảo thì không thể diện kiến Ngài. Thật vậy, nếu không tinh tuyền, chúng ta không thể nhìn thấy Thiên Chúa, bởi vì sức phàm nhân không thể chịu nổi – tức là phải chết, như có lần chính Ngài nói với ông Môsê: “Ngươi không thể xem thấy tôn nhan Ta, vì con người không thể thấy Ta mà vẫn sống.” (Xh 33:20)

Tuy nhiên, nếu biết ép mình mà kiên trì đi hết đường hẹp, phàm nhân sẽ thành thánh nhân, có thể chiêm ngắm Tôn Nhan Thiên Chúa mà không phải chết, và được trường sinh bất tử. Thánh Vịnh gia kêu gọi mọi người cùng ca tụng Thiên Chúa: “Muôn nước hỡi, nào ca ngợi Chúa, ngàn dân ơi, hãy chúc tụng Người! Vì tình Chúa thương ta thật là mãnh liệt, lòng thành tín của Người bền vững muôn năm. Alleluia.” (Tv 117:1-2) Không thể không vui mừng tưng bừng vì trường sinh là phúc đức quá lớn lao.

Thánh Vịnh 117 chỉ có hai câu ngắn gọn, nhưng chứa cả Đại dương bao la của Lòng Thương Xót. Thánh Phaolô xác định một chân lý tuyệt đối: “Thiên Chúa giàu lòng thương xót và rất mực yêu mến chúng ta.” (Ep 2:4)

Thuốc đắng khả dĩ trị bệnh. Đường hẹp dẫn tới đại lộ. Thành công nào cũng bởi đã khổ luyện. Hạnh phúc nào cũng cần phải có vị đắng của hy sinh và vị mặn của nước mắt. Thánh Phaolô nói: “Anh em đã quên lời khuyên nhủ được nói với anh em như với những người con: Con ơi, đừng coi nhẹ lời Chúa sửa dạy, chớ nản lòng khi Người khiển trách. Vì Chúa thương ai thì mới sửa dạy kẻ ấy, và có nhận ai làm con thì Người mới cho roi cho vọt. Anh em hãy kiên trì để cho Thiên Chúa sửa dạy. Người đối xử với anh em như với những người con. Thật vậy, có đứa con nào mà người cha không sửa dạy?” (Dt 12:5-7) Cái khó “ló” cái khôn chứ không hề “bó” cái khôn, nhưng “ló” hay “bó” còn tùy người.

Tương tự, người Việt nói: “Thương con cho roi cho vọt, ghét con cho ngọt cho bùi.” Tất nhiên câu này phải được hiểu ở nghĩa tương đối, không thể hiểu theo nghĩa đen và tuyệt đối. Không ai muốn bị sửa trị, nhưng có vậy mới thành nhân. Thánh Phaolô giải thích thêm: “Ngay lúc bị sửa dạy thì chẳng ai lấy làm vui thú mà chỉ thấy buồn phiền. Nhưng sau đó, những người chịu rèn luyện như thế sẽ gặt được hoa trái là bình an và công chính. Bởi vậy, hãy làm cho những bàn tay bủn rủn, những đầu gối rã rời, nên mạnh mẽ. Hãy sửa đường cho thẳng mà đi, để người què khỏi trật bước và hơn nữa, còn được chữa lành.” (Dt 12:11-13) Việc giáo dục nào cũng phải nghiêm túc, không thể gặp chăng hay chớ, trồng người không như trồng cây.

Đức tin được chứng tỏ rõ nét trong những lúc khó khăn, đau khổ. Đó là đức tin sống động chứ không là lời nói suông hoặc “đức tin chết.” (Gc 2:17 & 16) Vị thánh điển hình là Thánh Gióp, trong đau khổ tột cùng mà “ông Gióp không hề phạm tội cũng không buông lời trách móc phạm đến Thiên Chúa.” (G 1:22) Đó là đức tin đích thực, sâu sắc và mạnh mẽ.

Nói về người lạc lối, Kinh Thánh cho biết: “Đôi chân nó đi vào cõi chết, nó thẳng đường bước tới âm ty. Đường dẫn vào sự sống, nó không theo, nó lạc lối, mà không hay biết.” (Cn 5:5-6)

Lạy Thiên Chúa chính trực, xin giúp chúng con không chiều xác thịt, không tìm cách thỏa mãn, biết ép mình trong mọi hoàn cảnh, để tôi luyện chính mình theo ý Ngài, nhờ đó mà sinh ích cho chính chúng con và làm lợi cho các linh hồn. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.