Thánh Thomas Aquino qua đời ngày 7 tháng 3 năm 1274 khi đang trên đường đi dự Công Đồng Lyons, ngài qua đời ở tuổi 49 – tuổi “độc” mà người ta thường nói là “49 chưa qua, 53 đã tới.” Di sản thần học và triết học của ngài vẫn tiếp tục soi sáng Giáo Hội hoàn vũ ngày nay.

Từ “con bò câm” tới “tiến sĩ thiên thần” là quá trình “tiến hóa” khá ngoạn mục. Thánh Thomas sinh năm 1225 tại Aquino, gần Naples, trong một gia đình đông con người Ý. Ngài được các tu sĩ Đa Minh giáo dục. Ngài vào tập viện Dòng Thuyết Giáo năm 19 tuổi, bất chấp sự ngăn cản của cha mẹ.

Ngài tiếp tục được đào tạo ở Paris, sau đó ở Cologne, dưới thời Thánh Alberto Cả. Ở Cologne, ngài được bạn bè đặt cho biệt danh là “con bò câm” vì vóc dáng bệ vệ và tính cách ít nói. Ngài đã cống hiến cả đời cho việc giảng dạy đại học ở Pháp và Ý, cũng như viết tác phẩm vĩ đại là bộ Tổng Luận Thần Học – Summa Theologica, Summa Theologiae.

Thánh Thomas được Đức Gioan XXII tuyên thánh ngày 18 tháng 7 năm 1323, và được Đức Piô V tôn phong là Tiến Sĩ Giáo Hội năm 1567, và đó cũng là thời điểm ngài nhận danh hiệu “Tiến Sĩ Thiên Thần.”

TỔNG LUẬN THẦN HỌC

Bộ Tổng Luận Thần Học (TLTH) là tác phẩm vĩ đại nhất của Thánh Thomas Aquino. Đó là luận thuyết thần học và triết học trình bày một cách hệ thống toàn bộ giáo lý Kitô giáo.

Một tác phẩm quan trọng (với toàn bộ văn bản tiếng Latinh, có kích thước gấp ba lần Kinh Thánh), ban đầu nó được dự định để hướng dẫn các giáo sĩ trẻ và đào tạo liên tục cho các tu sĩ, linh mục và giáo dân. Tuy nhiên, nó vẫn có thể tiếp cận được đối với những người kém “tiến bộ” hơn, như Thánh Thomas nhấn mạnh trong lời mở đầu: “Người thầy về chân lý Công giáo không chỉ phải dạy những người có trình độ cao hơn mà còn phải hướng dẫn những người mới bắt đầu, theo lời của Thánh Phaolô Tông Đồ: ‘Đối với những trẻ nhỏ trong Chúa Kitô, tôi đã cho các bạn uống sữa chứ không phải thức ăn đặc.’ (1 Cr 3:1-2) Vì vậy, ý định trong cuốn sách này là giải thích những gì liên quan Kitô giáo theo cách thích hợp nhất cho việc đào tạo người mới bắt đầu.”

Khi trả lời 512 câu hỏi, Thánh Thomas cố gắng tổng hợp đức tin và đức khôn ngoan Kitô giáo một cách tổng thể. TLTH được chia thành ba phần: Phần đầu đề cập sự hiểu biết về Thiên Chúa là Một và Ba Ngôi; phần thứ hai dài hơn, mô tả hành động của con người như một sinh vật theo hình ảnh của Thiên Chúa; phần thứ ba nói về Chúa Kitô, cuộc sống của Ngài trên thế gian và các bí tích.

“NHƯ RƠM RÁC” ĐỐI VỚI NGÀI NHƯNG LÀ ÁNH SÁNG CHO VIỆC HỌC HỎI KITÔ GIÁO

TLTH được viết trong những năm cuối đời, ở đỉnh cao trưởng thành về trí tuệ, tượng trưng cho bảy năm làm việc. TLTH chưa hoàn thành vì sau khi trải qua cơn xuất thần trong Thánh Lễ ngày 6 tháng 12 năm 1273, Thánh Thomas đã ngừng viết. Mọi thứ ngài đã viết đối với ngài chỉ “như rơm rác” so với những gì ngài đã “được thấy.”

Mặc dù chưa hoàn thành nhưng TLTH đã có ảnh hưởng mạnh mẽ khắp Âu châu và vượt xa thời Trung Cổ. Sau 6 thế kỷ, vào năm 1879, Đức Lêô XIII tuyên bố rằng các tác phẩm của Thánh Thomas Aquino đã diễn tả đầy đủ giáo lý của Giáo Hội. Trong thông điệp Æterni Patris, Đức Lêô XIII viết: “Các giáo phụ ở Công Đồng Trentô đã quy định việc đặt TLTH của Thánh Thomas Aquino lên bàn thờ là một phần của mật nghị, cùng với Kinh Thánh và các sắc lệnh của các giáo hoàng tối cao, để tìm kiếm lời khuyên, lý lẽ và cảm hứng từ đó.”

Công Đồng Vatican II đã khuyến khích một cách rõ ràng việc nghiên cứu tư tưởng của ngài trong hai văn kiện, sắc lệnh Optatam Totius về việc đào tạo linh mục, và tuyên ngôn Gravissimum Educationis về giáo dục Kitô giáo.