TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Reader’s Digest)

Có nhiều lĩnh vực sức khỏe liên quan gen. Theo các nhà nghiên cứu thuộc Viện Nghiên cứu Ung thư tại ĐH London, có 57% các cô con gái sẽ có những điều tương tự người mẹ. Đây là 9 chứng bệnh của nữ giới mà các chuyên gia cho rằng có thể bị di truyền từ người mẹ…

1. NHỨC ĐẦU. Bạn có khoảng 70% tới 80% nguy cơ bị chứng đau nửa đầu nếu mẹ bạn đã bị. Các nhà nghiên cứu tin rằng gen khiếm khuyết có thể gây nhức đầu dữ dội và có thể tái diễn. Nếu có các yếu tố bên ngoài như như ánh sáng, gen khiếm khuyết này càng có thể kích thích trung tâm đau nhức ở não gây nhức đầu. Các yếu tố khác có thể gây nhức đầu như dị ứng sô-cô-la, cà-phê, phô-mai, chanh, cam, rượu đỏ,… Nên tránh nếu bạn bị dị ứng chúng. Cũng nên lưu ý rằng các hormone trong chu kỳ kinh nguyệt cũng có thể gây nhức đầu.

2. UNG THƯ VÚ. Phụ nữ có gen biến đổi BRCA1 hoặc BRCA2 nên có nguy cơ phát triển chứng ung thư vú. BS Elizabeth Rapley, nhà di truyền về ung thư, nói: “Đa số phụ nữ đều có gen khiếm khuyết và sẽ phát triển thành ung thư ngay khi còn trẻ tuổi”. Như biện pháp đề phòng, phụ nữ rất cần khám ngực sau tuổi 40. Nếu có thân nhân ruột thịt đã bị ung thư vú, có thể bạn cũng có di truyền về căn bệnh quái ác này. Một số phụ nữ có gen biến đổi và có người thân bị ung thư vú, nên lưu ý để có thể phát hiện sớm để giảm nguy cơ phát triển bệnh.

3. MỨC ĐỘ SỨC KHỎE. Chúng ta có thể “thừa kế” 50% di truyền về sức khỏe. Dù chúng ta cần tập thể dục để cơ bắp rắn chắc, người ta vẫn cần hoạt động thể lý để sống khỏe. Louise Sutton, giám đốc Trung tâm Thể thao Carnegie tại ĐH Leeds Metropolitan, nói: “Cần 30-45 phút tập thể dục vừa phải – như chạy bộ, bơi lội hoặc đi xe đạp, ít nhất mỗi tuần 3 lần”. Lối sống thụ động rất nguy hại cho sức khỏe.

4. TRẦM CẢM. Bệnh tâm thần, kể cả trầm cảm, cũng có di truyền. Nghiên cứu cho thấy có 10% nguy cơ di truyền chứng tâm thần nếu bạn có người thân bị tâm thần. Theo chuyên gia Emer O’Neill, giám đốc Trung tâm Trầm cảm, hãy ngủ đủ giấc và kiểm soát mức rượu bia. Sự mệt mỏi, căng thẳng và uống rượu bia nhiều có thể làm tăng nguy cơ bị trầm cảm – dẫn đến chứng tâm thần.

5. BÉO PHÌ. Những người có 2 bản sao của gen mỡ FTO khiến có 70% nguy cơ béo phì hơn người không có gen này. Các cuộc nghiên cứu khác thấy rằng có 4% các cô gái bị béo phì dù thể trọng của người mẹ bình thường, có 41% các bà mẹ thừa cân sẽ bị béo phì. Theo Sutton, cơ thể hình trái táo có liên quan béo phì hơn các cơ thể hình trái lê và “mi-nhon”. Cuộc nghiên cứu năm 2009 phát hiện có hệ lụy chặt chẽ về béo phì giữa người mẹ và con gái, kể cả người cha và con trai, nhưng không có liên quan giữa hai phái. Dĩ nhiên cũng có thể do chế độ ăn uống liên quan béo phì. Chế độ ăn uống ảnh hưởng sức khỏe, nên ăn uống cân bằng. Đừng thấy thực phẩm nào chứa nhiều dưỡng chất là tốt, rồi ăn nhiều!

6. THẤP KHỚP MÃN TÍNH. Phụ nữ tới 50% nguy cơ phát triển chứng thấp khớp nếu người mẹ đã bị. Bệnh này xảy ra khi hệ miễn nhiễm tấn công cơ thể, dẫn đến viêm nhiễm các khớp xương và sụn. Alan Silman, nhà nghiên cứu về thấp khớp, cho biết rằng viêm khớp mãn tính thường thấy ở những người hút thuốc, ăn nhiều thịt đỏ và dùng đồ có chất caffeine.

7. MÃN KINH SỚM. Nếu người mẹ mãn kinh sớm, con gái có thể giống như mẹ với tỷ lệ 70-85%. Các nhà nghiên cứu thuộc ĐH Exeter nói rằng tuổi mãn kinh trung bình là 51, nhưng cứ 20 phụ nữ thì có 1 phụ nữ mãn kinh trước 46 tuổi. Nghiên cứu về phụ nữ cho thấy rằng tuổi mãn kinh chiếm tỷ lệ 85% do di truyền. Không thể làm gì để ngăn chặn mãn kinh sớm, nhưng có thể nhờ bác sĩ tư vấn cách làm nhẹ triệu chứng mãn kinh.

8. BỆNH ALZHEIMER. Hội Alzheimer đã xác định gen có thể khiến một số phụ nữ bị các dạng mất trí nhớ nào đó. Nếu người mẹ bị chứng Alzheimer, con gái có nguy cơ mắc bệnh này khoảng 30-50%. Có 3-5% nguy cơ bị chứng mất trí nhớ. Chuyên gia Ruth Sutherland, trưởng Hội Alzheimer, nói rằng giử thể trọng cân bằng, kiểm soát huyết áp và cholesterol ở mức cân bằng sau tuổi 35 có thể giảm nguy cơ mất trí nhớ khoảng 20%.

9. BỆNH TIM. Nếu người mẹ bị bệnh tim hoặc đau thắt ngực vì nghẽn động mạch, con gái có 20% nguy cơ mắc bệnh tim. Nghiên cứu của ĐH Oxford cho thấy rằng nguy cơ đột quỵ ở con gái cũng tăng nếu người mẹ đã bị. Đó là di truyền về động mạch vành và động mạch não.

Tuy nhiên, người ta chưa biết lý do chính xác về bệnh người mẹ ảnh hưởng con gái. Các nhà nghiên cứu vẫn chưa chắc các gen và cách sống có giữ là nguyên nhân chính hay không. Nhưng chắc chắn rằng việc duy trì lối sống lành mạnh thực sự có lợi cho tim mạch. Nghĩa là nên giữ thể trọng hợp lý, ăn các thực phẩm ít chất béo bão hòa, ít muối, không hút thuốc và không lạm dụng rượu.