(Chúa Nhật XXIX TN, năm A)

Người Việt có câu: “Ăn cây nào, rào cây nấy”. Đó là nói về bổn phận phải thực hiện. Người ta cũng có cách nói khác: “Của thiên trả địa”. Đó là nói về tình trạng sở hữu, nhưng mang nghĩa xấu, với ý nói rằng cái gì không là của mình thì không thể giữ được, tương tự kiểu nói: “Của phi nghĩa có giàu đâu!”.

Quyền sở hữu liên quan bổn phận. Chắc chắn không ai lại không có gì sở hữu, hiểu đơn giản là “quyền làm chủ”, và như thế thì ai cũng có bổn phận. Hoàn toàn hợp lý. Quyền sở hữu là quyền cơ bản nhất của mỗi con người, bất kỳ ai. Trong lĩnh vực tài chính, người ta còn có “quyền sở hữu chéo” (ngân hàng này sở hữu ngân hàng khác, doanh nghiệp này sở hữu một doanh nghiệp khác,… mối quan hệ vừa trực tiếp vừa gián tiếp – khái niệm “lạ” này mới xuất hiện từ thập niên 1980). Kể cũng lạ, nhưng phần nào nói lên mối liên đới lẫn nhau.

Thời gian và tự do là đặc ân mà Thiên Chúa trao ban cho chúng ta, nghĩa là chúng ta có quyền sở hữu hai thứ đó. Tuy nhiên, chúng ta KHÔNG LÀM CHỦ mà CHỈ QUẢN LÝ. Rất rạch ròi, vì chính Chúa Giêsu đã minh định: “Chẳng ai có thể nhận được gì mà không do Trời ban” (Ga 3:27). Thật đúng như vậy, khi nói về một tài năng nào đó, người ta dùng chữ “thiên phú” – tức là “trời cho” đó thôi. Tác giả sách Giảng Viên cảm nhận: “Tôi nhận ra rằng mọi sự Thiên Chúa làm sẽ tồn tại mãi mãi. Không có gì để thêm, chẳng có gì để bớt. Thiên Chúa đã hành động như thế để phàm nhân BIẾT KÍNH SỢ NGƯỜI” (Gv 3:12-14). Vấn đề quan trọng là người nào đó có tài năng mà còn biết kính sợ Chúa hay không, còn biết khiêm nhường hay không. Chứ ảo tưởng thì “chết chắc” thôi! Vả lại, Chúa Giêsu cũng đã xác định: “Không có Thầy, anh em chẳng làm gì được” (Ga 15:5).

Thuở xưa, Thiên Chúa đã phán với vua Kyrô, người được Ngài xức dầu: “Ta đã cầm lấy tay phải nó, để bắt các dân tộc suy phục nó, Ta tước khí giới của các vua, mở toang các cửa thành trước mặt nó, khiến các cổng không còn đóng kín nữa” (Is 45:1). Ngài giải thoát ai, người đó thuộc quyền sở hữu của Ngài. Chúng ta cũng được Thiên Chúa cứu độ bằng Giá Máu của Đức Giêsu Kitô, Con Một Yêu Dấu của Ngài, vậy chúng ta cũng thuộc về Thiên Chúa, thuộc về Đức Kitô và mặc lấy Đức Kitô (Gl 3:27), thuộc dòng dõi Áp-ra-ham và được thừa kế (Gl 3:29). Mà những ai thuộc về Thiên Chúa thì phải vâng lời Ngài (Ga 8:47). Đó là điều quan trọng, là bổn phận và trách nhiệm cả đời!

Với lòng thương xót vô biên và sự ân cần tha thiết, Thiên Chúa giải thích: “Vì lợi ích của tôi tớ Ta là Giacóp, và của người Ta đã chọn là Ít-ra-en, Ta đã gọi ngươi đích danh, đã ban cho ngươi một tước hiệu, dù ngươi không biết Ta. Ta là Đức Chúa, không còn chúa nào khác; chẳng có ai là Thiên Chúa, ngoại trừ Ta. Dù ngươi không biết Ta, Ta đã trang bị cho ngươi đầy đủ, để từ Đông sang Tây, thiên hạ biết rằng chẳng có thần nào khác, ngoại trừ Ta. Ta là Đức Chúa, không còn chúa nào khác” (Is 45:4-6). Thiên Chúa nhấn mạnh tính cao cả duy nhất của Ngài bằng cách lặp đi lặp lại: “Ta là Đức Chúa, KHÔNG CÒN CHÚA NÀO KHÁC”. Điều đó chứng tỏ rằng chúng ta chỉ được phép tôn thờ một mình Ngài. Và thật diễm phúc, chúng ta đã nhận ra điều này, để rồi chúng ta đang tôn thờ Ngài và không ngừng nỗ lực học bài học yêu của Ngài. Cũng như dân Ít-ra-en, chúng ta được trở nên dân riêng của Ngài. Nhưng đừng vì thế mà ỷ lại hoặc ảo tưởng!

Chúng ta hoàn toàn bất xứng, bởi vì “con tim là tro bụi, hy vọng hèn hơn đất, cuộc đời tệ hơn bùn” (Kn 15:10), thế nhưng Thiên Chúa vẫn quan tâm, chăm sóc và hết mực yêu thương chúng ta, Ngài còn khuyến khích chúng ta như đã động viên dân Ít-ra-en xưa: “Đừng sợ, vì Ta đã chuộc ngươi về, đã gọi ngươi bằng chính tên ngươi: ngươi là của riêng Ta!” (Is 43:1). Dân Ít-ra-en là “vật sở hữu” của Thiên Chúa, chúng ta cũng thế. Ngày nay cũng có những thứ thuộc về Thiên Chúa, tương tự như Dân Riêng vậy. Đó là những thứ thuộc quyền sở hữu của Ngài, ai dám liều mạng mà “đụng chạm” đến những gì của Chúa thì “kẹt lắm” đấy. Phàm nhân chúng ta thật diễm phúc: “Con người là chi mà Chúa cần nhớ đến, phàm nhân là gì mà Chúa phải bận tâm?” (Tv 8:5).

Thế gian không có gì trường tồn, chẳng có chi vĩnh cửu. Mọi sự ở dưới bầu trời này đều có lúc, mọi việc đều có thời. Ngay cả chuyện ăn uống và hưởng những thành quả do công lao khó nhọc mình làm ra, tức là tận hưởng những gì mình sở hữu, điều đó đã là một món quà Thiên Chúa ban tặng rồi (x. Gv 3:1-12). Vâng, tất cả chỉ là phù vân, chúng ta “chẳng khác chi con vật một ngày kia phải chết” (Tv 49:13), chẳng có gì bền vững, chỉ có Thiên Chúa là Đấng vạn đại trường tồn (Tv 102:25). Biết mình hữu hạn, biết Chúa vô hạn, để mà hết lòng tôn thờ và tán tụng Thiên Chúa. Cảm nhận niềm hạnh phúc này, Thánh Vịnh gia không thể lặng im nên đã mời gọi: “Hát lên mừng Chúa một bài ca mới, hát lên mừng Chúa, hỡi toàn thể địa cầu!” (Tv 96:1).

Trong Kinh Nguyện Thánh Thể, Giáo hội minh định rằng việc chúng ta ca tụng Chúa chẳng thêm gì cho Thiên Chúa, nhưng đem lại ơn cứu độ cho chúng ta. Việc ca tụng Thiên Chúa không chỉ là trách nhiệm và bổn phận của chúng ta mà còn là niềm hạnh phúc của chúng ta: “Hát lên mừng Chúa, chúc tụng Thánh Danh! Ngày qua ngày, hãy loan báo ơn Người cứu độ, kể cho muôn dân biết Người thật là vinh hiển, cho mọi nước hay những kỳ công của Người. Chúa thật cao cả, xứng muôn lời ca tụng, khả tôn khả uý hơn chư thần, vì chư thần các nước thảy đều hư ảo, còn Đức Chúa, Người sáng tạo trời cao” (Tv 96:3-5). Ca tụng Chúa khi chúng ta may mắn, đó là điều dễ thực hiện, nhưng ca tụng Chúa ngay cả khi cuộc đời chúng ta không “xuôi chèo mát mái”, đó mới là điều khó thực hiện – nhưng làm được vậy mới có giá trị cao. Trong đau khổ tận cùng, ông Gióp vẫn rạch ròi đặt vấn đề với người vợ vô tâm vô tính: “Chúng ta đón nhận điều lành từ Thiên Chúa, còn điều dữ, lại không biết đón nhận sao?” (G 2:10).

Sinh ra tay trắng, chẳng có hành lý gì vào đời, nhưng Thiên Chúa vẫn ban cho chúng ta mọi thứ (cả vật chất lẫn tinh thần), thế mà chúng ta vô tâm cho rằng đó là “dĩ nhiên”, đã không biết tạ ơn thì thôi, chúng ta lại còn “so đo” và cho rằng mình không được may mắn như người khác. Thật ra đó là ý mình, không phải Ý Chúa. Đôi khi chúng ta chỉ muốn ép Chúa theo ý mình. To gan lắm đấy!

Sự thật minh nhiên là Thiên Chúa luôn xứng đáng để chúng ta xưng tụng mọi nơi và mọi lúc. Thật vậy, Thánh Vịnh gia tha thiết mời gọi: “Hỡi các dân các nước, hãy dâng Chúa quyền lực và vinh quang, hãy dâng Chúa vinh quang xứng danh Người. Hãy bưng lễ vật, bước vào tiền đình Chúa, và thờ lạy Chúa uy nghiêm thánh thiện, toàn thể địa cầu, hãy run sợ trước Thánh Nhan. Hãy nói với chư dân: Chúa là Vua hiển trị, Chúa thiết lập địa cầu, địa cầu chẳng chuyển lay, Người xét xử muôn nước theo đường ngay thẳng” (Tv 96:7-10). Thật hạnh phúc khi nhận biết và xưng tụng Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa duy nhất, chắc chắn không có Đấng nào khác.

Chúng ta chẳng có gì, tất cả là của Chúa, Ngài sở hữu tất cả. Đúng vậy, không có Ngài thì chúng ta chẳng làm nên trò trống gì, chỉ là đồ vô tích sự (x. Ga 15:5 và Lc 17:10). Vậy vì cớ gì mà chúng ta lại không tôn vinh và không tạ ơn Thiên Chúa? Có ai đau khổ bằng ông Gióp? Thế mà trong lúc đau khổ đến tột cùng, mất hết mọi vật sở hữu, từ của cải tới con cái, nhưng ông Gióp vẫn “không hề phạm tội cũng không buông lời trách móc phạm đến Thiên Chúa” (G 1:22). Thiên Chúa đã xác nhận với Satan về ông Gióp: “Chẳng có ai trên cõi đất này giống như nó: một con người vẹn toàn, ngay thẳng, kính sợ Thiên Chúa và lánh xa điều ác” (G 1:8). Đó là 4 “điểm son” của Thánh Gióp, đồng thời là một tấm gương to lớn và sáng chói để chúng ta soi vào. Cuộc đời có khi chưa đến nỗi nào mà chúng ta đã than trách đủ thứ. Còn lâu thật là lâu chúng ta mới có thể “xách dép” chạy theo Thánh Gióp. Thật vậy, vác thập giá đâu có sướng, đâu có nhàn, không thể cứ tà tà mà vác rồi lại đòi này hỏi nọ!

Trách nhiệm và bổn phận của chúng ta không chỉ phải biết tạ ơn và cầu nguyện cho mình mà còn phải tạ ơn và cầu nguyện cho người khác, đồng thời còn phải biết ơn nhau nữa. Thánh Phaolô cho biết: “Chúng tôi hằng tạ ơn Thiên Chúa về tất cả anh em. Chúng tôi nhắc đến anh em trong lời cầu nguyện, và trước mặt Thiên Chúa là Cha chúng ta, chúng tôi không ngừng nhớ đến những việc anh em làm vì lòng tin, những nỗi khó nhọc anh em gánh vác vì lòng mến, và những gì anh em kiên nhẫn chịu đựng vì trông đợi Chúa chúng ta là Đức Giêsu Kitô” (1 Tx 1:2-3). Đó là sợi dây liên đới trong tình yêu Kitô giáo, thật là tuyệt vời biết bao!

Tiếp theo, Thánh Phaolô vừa giải thích vừa xác định: “Anh em là những người được Thiên Chúa thương mến, chúng tôi biết rằng Thiên Chúa đã chọn anh em, vì khi chúng tôi loan báo Tin Mừng cho anh em, không phải chỉ có lời chúng tôi nói, mà còn có quyền năng, có Thánh Thần, và một niềm xác tín sâu xa. Anh em biết, khi ở với anh em, chúng tôi đã sống thế nào để mưu ích cho anh em” (1 Tx 1:4-5). Thánh Phaolô nói với giáo đoàn Thêxalônica nhưng cũng là nói với chính chúng ta – mỗi cá nhân, mỗi gia đình, mỗi hội đoàn, mỗi giáo xứ, mỗi giáo phận, mỗi tu viện, mỗi chủng viện,…

Người ta có câu: “Nhà có gia phong, nước có quốc pháp”. Quốc gia nào cũng có hiến pháp – nhưng hiến pháp phải hợp lòng dân, không thể tự ý ra luật “tùy hứng” rồi bắt người khác thực hiện, theo kiểu “luật rừng”. Luật có sau con người. Luật vị nhân sinh, luật vì con người. Luật giúp con người sống tốt hơn và giúp duy trì trật tự. Nên giữ luật nhưng đừng câu nệ luật, cứng ngắc theo “chữ đỏ”. Tương tự, người ta nói rằng “tam nhân đồng hành tất hữu ngã sư yên”. Trong ba người cùng đi cũng có một người là thầy, có khả năng hướng dẫn hai người kia – tức là có thể “làm luật”. Dù là luật gì cũng phải vì yêu thương, không thể làm luật để “hành hạ” người khác.

Tin Mừng hôm nay là trình thuật Mt 22:15-21, đề cập quyền sở hữu. Một hôm, những người Pharisêu đi bàn bạc với nhau, tìm cách làm cho Đức Giêsu phải lỡ lời mà mắc bẫy. Không chỉ vậy, họ còn cấu kết với phe Hêrôđê – kẻ nham hiểm và hèn nhát. Quả thật, họ sai các đệ tử của họ cùng đi với những người theo phe Hêrôđê đến nói với Đức Giêsu: “Thưa Thầy, chúng tôi biết Thầy là người chân thật và cứ sự thật mà dạy đường lối của Thiên Chúa. Thầy cũng chẳng vị nể ai, vì Thầy không cứ bề ngoài mà đánh giá người ta. Vậy xin Thầy cho biết ý kiến: có được phép nộp thuế cho Xêda hay không?” (Mt 22:16-17). Ra vẻ chân thành nhưng chỉ là mưu mô xảo quyệt. Đó là những người “miệng nam-mô mà bụng một bồ dao găm”. Kinh khủng thật! Ngày nay cũng vẫn không thiếu những kẻ nham hiểm như vậy.

Sự thật mãi là sự thật. Vải thưa không thể che mắt thánh! Chúa Giêsu biết tỏng mưu thâm kế độc của họ nên Ngài thẳng thắn nói: “Tại sao các người lại thử tôi, hỡi những kẻ giả hình? Cho tôi xem đồng tiền nộp thuế!”. Họ thường xuyên bị Chúa Giêsu trách mắng thẳng mặt và nguyền rủa, thế mà họ vẫn cứ trơ trơ. Họ thuộc loại “mặt dày”, vẫn thản nhiên đưa cho Ngài một quan tiền. Ngài vừa chỉ đồng tiền vừa hỏi họ: “Hình và danh hiệu này là của ai đây?”. Họ vẫn đáp tỉnh queo: “Của Xêda”. Thật trơ trẽn, tồi tệ! Bấy giờ, Ngài bảo họ: “Thế thì của Xêda trả về Xêda; của Thiên Chúa trả về Thiên Chúa” (Mt 22:21). Cái gì của ai thì trả cho người đó, vì đó là quyền sở hữu của họ, tất nhiên cũng không ai có quyền chiếm hữu bất cứ thứ gì của người khác – dù vật thể hay phi vật thể. Ôi, câu trả lời của Chúa độc đáo vô cùng! Nghe vậy, họ ngạc nhiên lắm, nhưng cũng đành câm họng và bỏ đi!

Chắc chắn ai cũng khả dĩ hiểu rằng cái gì của người khác thì không thuộc quyền sở hữu của mình, chớ có nổi lòng tham hoặc rờ tới. Hai điều Thiên Chúa đã nghiêm cấm trong Thập Giới là “chớ LẤY của người” và “chớ THAM của người” (Giới răn thứ bảy và thứ mười). Thế nhưng có một số người có khái niệm lệch lạc thế này: “Cho không lấy, thấy không xin, kín thì rình, hở thì rinh”. Nguy hiểm quá! Cuộc sống có nhiều dạng sở hữu, nhưng cần phải biết phân biệt rạch ròi: Cái gì thuộc về trần tục, và cái gì thuộc về tâm linh. Đừng lầm lẫn để rồi râu ông nọ lại đem cắm cằm bà kia. Vâng lời quyền bính thế gian cũng là vâng lời Thiên Chúa, nếu khoản luật đó hợp với công bình và bác ái.

Con người có hai phần – hồn và xác, thế nên cũng có hai dạng trách nhiệm rạch ròi, không thể lẫn lộn với nhau. Thánh Phaolô nói về nhà chức trách: “Làm điều thiện thì không phải sợ nhà chức trách, có làm điều ác mới phải sợ. Bạn muốn khỏi phải sợ chính quyền ư? Hãy làm điều thiện, và bạn sẽ được họ khen ngợi, vì chính quyền là người thừa hành của Thiên Chúa để giúp bạn làm điều thiện. Nhưng nếu bạn làm điều ác thì hãy sợ, vì họ mang gươm không phải không có lý do. Thật vậy, họ là người thừa hành của Thiên Chúa để giáng cơn thịnh nộ của Người xuống kẻ làm điều ác. Vì lẽ đó, cần thiết phải phục tùng, không những vì sợ bị phạt, mà còn vì lương tâm” (Rm 13:3-5). Ở đây có ý nói “lương tâm ngay lành”, chứ không đề cập dạng “lương tâm lệch lạc”.

Cũng nên lưu ý loại lương tâm bị “chai cứng” hoặc “lệch lạc”, loại lương tâm như vậy không đủ mức phân biệt phải hoặc trái. Đó là loại lương tâm rất nguy hiểm, vì không còn cảm thức tội lỗi. Ngày nay chúng ta thấy xuất hiện những người tự xưng là thuộc tổ chức IS (Islamic State – Nhà nước Hồi giáo), họ giết người rất dã man vì họ cho đó là “điều chính nghĩa”, là “thánh chiến” (sic!). Ngay cả các trẻ em vô tội cũng bị họ sát hại dã man. Đã từng có đợt họ hành hạ dã man khoảng 70.000 trẻ em. Niềm tin tôn giáo của họ lệch lạc nên hóa bất nhân quá!

Rất rạch ròi, Thánh Phaolô đã dặn dò đệ tử Titô: “Anh hãy nhắc nhở cho ai nấy phải phục tùng và tuân lệnh các nhà chức trách, các người cầm quyền, phải sẵn sàng làm mọi việc tốt, và đừng chửi bới ai, đừng hiếu chiến, nhưng phải hiền hoà, luôn luôn tỏ lòng nhân từ với mọi người” (Tt 3:1-2). Những mệnh lệnh cách rất mạnh mẽ, dù theo thể phủ định hoặc xác định!

Nhưng rồi tất cả cũng chỉ là phù vân, và mọi thứ sẽ qua đi. Chắc chắn không có gì trường tồn ở thế gian này, ngay cả những gì chúng ta đang sở hữu cũng không thuộc về chúng ta mãi mãi, thậm chí kể cả sự sống: “Chúa lấy sinh khí lại, là chúng tắt thở ngay, mà trở về cát bụi” (Tv 104:29). Những gì chúng ta sở hữu và thuộc về chúng ta mãi mãi chính là các nhân đức. Loại “vật sở hữu” này rất quan trọng, gọi là “công trạng”, vì đó sẽ là chứng cớ hùng hồn bênh vực cho chính chúng ta, chỉ nhờ đó mà chúng ta được trở thành Công Dân Nước Trời – dĩ nhiên trước tiên phải nhờ công cuộc cứu độ của Đức Giêsu Kitô.

Có Chúa thì mới có tất cả, Thánh Tiến sĩ Thomas Aquinas (1225-1274, người Ý, linh mục Dòng Đa-minh) rất khôn ngoan khi cầu xin: “Con chỉ muốn Chúa thôi!”. Đó là điều duy nhất mà mỗi chúng ta phải nỗ lực để khả dĩ “sở hữu” mãi mãi! Còn Thánh Tiến sĩ Gioan Thánh Giá (1542-1591, người Tây Ban Nha, linh mục Dòng Camêlô), khi Chúa hỏi “muốn phần thưởng gì”, thánh nhân trả lời: “Xin cho con chịu ĐAU KHỔ và chịu SỈ NHỤC vì Chúa”. Đó là dạng sở hữu rất đặc biệt, đồng thời cũng là trách nhiệm và bổn phận. Rất rạch ròi! Và có một loại thuế đặc biệt mà chúng ta phải nộp cho Thiên Chúa: Mến Chúa – Yêu Người.

Hôm nay là Chúa Nhật áp chót của tháng Mười, theo truyền thống Công giáo là Ngày Khánh nhật Truyền giáo, ngày cổ vũ ơn thiên triệu linh mục và dâng hiến, nói đơn giản là “ơn gọi đi tu”. Tưởng cũng nên nhắc lại rằng Ngày Thế giới Truyền Giáo được ĐGH Piô XI khai sinh từ năm 1926.

Ngày 4-6-2017, Tòa Thánh đã chính thức công bố Sứ điệp Khánh nhật Truyền giáo Năm 2017. Trong đó, ĐGH Phanxicô đề cập việc thực hiện sứ vụ truyền giáo của chúng ta cùng với Mẹ Maria: “Trong việc thực thi sứ vụ truyền giáo của chúng ta, chúng ta hãy rút cảm hứng từ Mẹ Maria, Mẹ của việc Phúc Âm hóa. Được Thần Khí thúc đẩy, Mẹ đã đón nhận Lời Chúa ở tận đáy đức tin khiêm tốn của Mẹ. Nguyện xin Mẹ Đồng Trinh giúp chúng con nói lên lời ‘xin vâng’ của chính mình, ý thức về nhu cầu cấp bách để làm Tin Mừng của Chúa Giêsu vang lên trong thời đại của chúng con. Xin Mẹ giúp chúng con có lòng nhiệt thành mới trong việc mang đến cho tất cả mọi người Tin Mừng về sự sống, là sự sống đã chiến thắng sự chết. Xin Mẹ cầu bầu cho chúng con để chúng con có thể có được sự táo bạo thánh thiện cần thiết để khám phá ra những cách thức mới ngõ hầu mang lại ơn cứu độ cho mọi người nam nữ” (số 10).

Lạy Thiên Chúa, xin giúp con biết nhận thức đúng đắn về đức tin, đức ái, trách nhiệm và bổn phận của con. “Ngày là của Chúa, đêm cũng là của Chúa” (Tv 74:16), “trời là của Chúa, đất cũng là của Chúa” (Tv 89:12), con chẳng có gì, xin triệt tiêu tính kiêu ngạo trong con, và xin đổ “máu hồng thương xót” vào trái tim của mọi người để tất cả NÊN MỘT (Ga 17:20-23) theo Tôn Ý Con Yêu Dấu của Ngài. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng cứu độ nhân loại. Amen.