KHA ĐÔNG ANH (chuyển ngữ từ Women’s Health Resource)

[đăng trên tạp chí Thanh Niên – Tuổi Trẻ Hạnh Phúc, số 22, ra ngày 16-6-2017]

Các bệnh về âm hộ thường được coi là bệnh của phụ nữ lớn tuổi. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể xảy ra ở các em gái chưa có kinh nguyệt (prepubertal, tiền dậy thì), thậm chí từ sơ sinh đến vài tuổi cũng bị. Khi đó, chúng có nhiều dạng chứ không như các dạng ở phụ nữ lớn tuổi.

Ngoài bị hăm tã (diaper rash), trẻ còn có nguy cơ nhiễm trùng da vì chức năng tuyến mồ hôi chưa phát triển đủ và da liên tục tiếp xúc nước tiểu hoặc phân. Chứng mẩn da (milaria rubra) có những mụn nước và mụn mủ vì nghẽn tuyến mồ hôi và nóng quá. Chứng lở chốc (impetigo) là loại mẩn da có những vết giộp đóng vẩy và gây ra bởi các ký sinh khuẩn cầu tụ (staphylococcal) và khuẩn cầu chuỗi (streptococcal).

Các dạng dính môi âm hộ (labial adhesions) có thể xảy ra ở các bé gái dưới 6 tuổi. Không rõ nguyên nhân nhưng nó phản ứng với kem estrogen. Vì hậu môn gần với âm hộ ở các bé gái và thiếu bảo vệ so với phụ nữ lớn tuổi, chúng dễ nhiễm các vi khuẩn đường ruột và dạ dày như shigella hoặc Yersina enterocolitica. Sán kim có thể nhiễm âm đạo và gây viêm âm hộ thứ cấp (secondary vulvitis) như một dạng lạ trong âm hộ (giấy vệ sinh, kẹp tóc, cây tăm,…), trẻ 2-4 tuổi có thể bị viêm âm đạo (vaginitis) và viêm âm hộ (vulvitis).

Viêm âm hộ là dạng phổ biến do khuẩn cầu tụ và khuẩn cầu chuỗi gây ra. Dạng nấm hiếm thấy ở các em gái chưa có kinh nguyệt, chỉ thấy hăm tã, kháng sinh hoặc tiểu đường. Các dạng nhiễm nấm khác có thể xảy ra và nhiều trường hợp không rõ nguyên nhân. Thi thoảng, sạch sẽ quá cũng có thể làm nứt da âm hộ và gây viêm âm hộ.

Viêm da và dị ứng da cũng xảy ra ở các bé gái chưa có kinh nguyệt cũng như ở bất kỳ phụ nữ nào. Khoảng 48 giờ sau khi tiếp xúc chất làm nhạy, mẩn đỏ có mụn nước thường gây ngứa và rát. Các chất gây dị ứng phổ biến gồm thuốc gây tê, rượu benzyl, propylene glycol, nước vệ sinh phụ nữ, các chất vệ sinh khử mùi, nickel, cao su, nhựa mủ, neomycin sulfate, và nickel sulfate. Mặt khác, viêm da kích thích gây ngứa rát và mẩn đỏ. Các chất gây dị ứng như xà bông, rượu, propylene glycol, chất thơm, chất dính và thậm chí là bromide trong hồ bơi.

Nhiễm trùng có thể ảnh hưởng âm hộ như mụn giộp (herpes), molluscum contagiosum, thủy đậu, và HPV (human papilloma virus). Với HPV và herpes ở các em gái, các bác sĩ luôn quan ngại việc có thể chúng lạm dụng tình dục, nhưng đôi khi cũng có thể do sờ tay vào.

Nhiễm trùng không do vi khuẩn cũng có thể xảy ra với các dạng như xơ cứng địa y (lichen sclerosis, tổn thương vùng miệng âm hộ), lichen planus (các điểm nhỏ đa giác màu tím), và lichen simplex chronicus (dạng mẩn đỏ gây ngứa không ngừng). Các biểu hiện da về phản ứng thuốc, bệnh vẩy nến (psoriasis), pemphigoid, và mẩn da cũng có thể xảy ra vào những năm sau đó. Khối u âm hộ hiếm thấy ở trẻ em; các nốt ruồi và các vết bớt (hemangiomas) thường thấy hơn, các khối u khác không thấy có.

Tóm lại, có nhiều diễn biến tương tự xảy ra ở âm hộ của trẻ em và người lớn. Nếu có vấn đề gì, việc làm sinh thiết có thể được thực hiện nếu khối u xuất hiện ở phụ nữ lớn tuổi. Có những vấn đề duy nhất, đặc biệt các vấn đề nhiễm trùng âm hộ có thể được chẩn đoán và điều trị khác nhau ở các em gái.