TRẦM THIÊN THU

Cuộc đời có nhiều khoảng bốn mươi, kể cả thời gian: 40 phút, 40 giờ, 40 ngày, 40 tháng, 40 tuần,… Một trong những khoảng bốn mươi của thời gian là bốn mươi năm: 1975-2015. Khoảng thời gian này dài hay ngắn? Tùy cảm nhận của mỗi người.

Thời gian không thuộc quyền sở hữu của chúng ta, nhưng chúng ta được quyền quản lý thời gian của cuộc đời mình. Ca dao đã xác định:

Thời gian thấm thoát thoi đưa

Nó đi đi mãi, chẳng chờ đợi ai!

Agatha Mary Clarissa Christie (1890-1976, thường được biết đến với tên Agatha Christie, là nhà văn trinh thám và nhà soạn kịch, người Anh, nói: “Thời gian là kẻ sát nhân giỏi nhất – Time is the best killer”. Đời người như bóng câu qua cửa sổ!

1975-2015 là khoảng thời gian bốn mươi năm. Khoảng thời gian này không dài cũng chẳng ngắn, nhưng vừa đủ để người ta khả dĩ trưởng thành và cảm nhận. Thời gian mãi mãi vẫn vậy, hoàn toàn bất biến, nhưng người ta cảm thấy thời gian có lúc nhanh, có lúc chậm, vì cảm xúc con người biến đổi theo thất tình và lục dục.

Nếu cuộc đời chỉ là sáu mươi năm theo cảm nhận của cố nhạc sĩ Y Vân (nhạc phẩm Sáu Mươi Năm Cuộc Đời) thì bốn mươi năm là 2/3 cuộc đời, con người đã qua bên kia con dốc của cuộc đời mình rồi: “Hai mươi năm đầu sung sướng không bao lâu, hai mươi năm sau sầu dâng cao vời vợi, hai mươi năm cuối là bao!”. Với một con người, bốn mươi năm là độ tuổi trung niên.

Nếu tính theo tuổi thọ trung bình của con người: “Tính tuổi thọ, trong ngoài bảy chục, mạnh giỏi chăng là được tám mươi” (Tv 90:10). Bốn mươi năm là nửa đời rồi. Nửa đầu trôi qua nhanh, vẫn chẳng làm nên trò trống gì, nửa sau lại càng trôi qua nhanh hơn nữa!

Gọi là trăm năm cuộc đời, nhưng chỉ là ước mơ, chứ mấy ai sống được trăm năm. Trong “khoảng đời” không dài ấy, niềm vui quá ít, mà nỗi buồn quá nhiều. Có người sống cả “khoảng đời” mà chẳng được chút an vui nào!

Hai mươi năm là một thế hệ. Bốn mươi năm là hai thế hệ. Ngày nào người ta gọi mình bằng anh/chị, rồi chẳng bao lâu người ta gọi mình là chú/cô, rồi bác, thế là chắc chắn mình già rồi. Và rồi người ta lại gọi mình là “bố”, là “ngoại” (theo cách gọi thân thương của người miền Nam), thấy mình còn già hơn nữa, gần đất mà xa trời thật rồi. Tuổi sinh học thì ai cũng già, không ai trẻ mãi với thời gian, nhưng làm sao giữ cho tuổi tâm lý không già thì mới là điều cần thiết, nhưng lại không dễ chút nào!

Cuộc đời luôn có nhiều biến cố, từ nhỏ tới lớn, từ đơn giản đến quan trọng, từ vui đến buồn – mà đa số là buồn. Quả thật, “đời ai cũng có những tâm sự buồn” (nhạc phẩm “Hát Nữa Đi Em” của tác giả Phố Thu và Thanh Sơn).

Người ta – dù người vô thần – thường “giải thích” những điều xảy ra trong cuộc đời bằng “kiểu nói” chung là “số phận”, giống như “định mệnh” đối với nhà soạn nhạc Beethoven vậy (*). Có thể là duy lý hoặc duy tâm, nhưng có những điều xảy ra ngỡ như ngẫu nhiên mà không hề ngẫu nhiên. Chắc hẳn phải có điều gì đó bí ẩn, người ta chỉ biết gọi là “ý trời” mà thôi!

Trong ca khúc “Nhật Ký Đời Tôi”, nhạc sĩ Thanh Sơn tâm sự: “Ngược thời gian, trở về quá khứ phút giây chạnh lòng. Bao nhiêu kỷ niệm, bao nhiêu ân tình chỉ còn lại con số không. Ai thương ai rồi và ai quên nhau rồi, trong phút cuộc đời tương lai trả lời thôi”.

Càng có tuổi, người ta càng nhớ về quá khứ, chắc hẳn luôn có chút gì đó nuối tiếc. Sự nuối tiếc làm người ta ray rứt, bâng khuâng, nhưng có vậy mới là cuộc đời, vì có mấy ai thỏa mãn với chính mình đâu! Quả thật, “ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai?” (chí sĩ Phan Bội Châu). Việt ngữ gọi là thế gian, trần thế hoặc trần gian thật chí lý: Thế gian nó gian thế đấy, cõi trần nó gian vậy đó. Và khi có “sự cố”, người ta vẫn thường thở dài mà nói: “Đời là thế! C’est la vie! It’s life!”.

Cũng nhạc sĩ Thanh Sơn, trong ca khúc “Tâm sự Đời Tôi”, ông thổ lộ: “Không còn có nhau, thôi nhé gặp nhau càng buồn. Chôn vùi kỷ niệm, kỷ niệm đường vắng không tên. Hàng cây cao vút như lặng im, biển tình tôi chết sau một đêm, phút giây ban đầu rồi đi vào thiên thu muôn kiếp bẽ bàng”. Ở đây ông nói về tình yêu đôi lứa, nhưng chúng ta có thể hiểu về cuộc đời mỗi chúng ta, cũng buồn lắm, đôi khi buồn đến não lòng.

Nói về khoảng buồn, nhưng không nên dìm mình trong vũng buồn đó, mà phải tự cố ngoi lên để thoát khỏi nó, đừng để nó dìm mình “chết” trước khi mình chết thật theo quy luật muôn thuở: “Sinh ký, tử quy”.

1975-2015 là khoảng thời gian bốn mươi năm. Hình như con số bốn mươi có gì đó “rất lạ”. Kinh Thánh cũng nhiều lần đề cập con số bốn mươi, Cựu Ước đề cập nhiều lần hơn Tân Ước. Con số bốn mươi là con số rất quen thuộc trong Kinh Thánh.

Thiên Chúa báo cho ông Nô-ê biết trước: “Bảy ngày nữa Ta sẽ đổ mưa xuống đất trong vòng bốn mươi ngày bốn mươi đêm, và Ta sẽ xoá bỏ khỏi mặt đất mọi loài Ta đã làm ra” (St 7:4). Trận đại hồng thủy xảy ra là trời mưa ròng rã bốn mươi đêm ngày (St 7:12, 17; St 8:6).

Sau khi ký kết giao ước trên Núi Si-nai, ông Mô-sê ở với Thiên Chúa trên núi bốn mươi đêm ngày (Xh 24:18). Khi ngôn sứ Ê-li-a bị hoàng hậu I-de-ven cho người tìm giết, ông đã chạy trốn để thoát mạng và lên đường suốt bốn mươi ngày đêm, cho đến khi tới núi của Thiên Chúa là Khô-rếp [Si-nai] (1 V 19:8).

Ông Mô-sê ở trên núi Si-nai bốn mươi ngày bốn mươi đêm (Xh 24:18), và ông không ăn uống bốn mươi ngày (Xh 34:28). Trước khi tới đất hứa để định cư, dân Ít-ra-en đã ăn man-na suốt bốn mươi năm ròng rã (Xh 16:25). Dân Ít-ra-en đóng trại tại vùng sa mạc phía Nam, cận kề với Đất Hứa. Những người thám thính đi trước để thăm dò đất đai đã hoàn tất công việc sau bốn mươi ngày (Ds 13:25). Con số “bốn mươi” nói lên một giai đoạn chuẩn bị cho hành động đặc biệt của Thiên Chúa về một thời kỳ ân sủng.

Khi can thiệp cho thành Xơ-đôm, ông Áp-ra-ham cũng đặt ra “điều kiện” là bốn mươi người tốt lành (x. St 18:29), và xin Chúa tha thứ. Khi cưới Rê-bê-ca, I-sa-ác được bốn mươi tuổi (St 25:20), khi cưới Giu-đi-tha và Ba-xơ-mát, Ê-sau được bốn mươi tuổi (St 26:34). Ông Giuse truyền cho các thầy thuốc ướp xác cha ông là Gia-cóp trong bốn mươi ngày (St 50:2-3).

Con số bốn mươi cũng xuất hiện trong Tân Ước. Chúa Giêsu ăn chay bốn mươi ngày đêm trong hoang địa (Mt 4:2; Mc 1:13; Lc 4:2). Chúa Giêsu lên trời sau khi sống lại được bốn mươi ngày (Cv 1:3).

1975-2015. Một khoảng bốn mươi năm. Có người sống chưa được một khoảng đó, có người sống được một khoảng đó, có người sống được hai khoảng đó, nhưng vô cùng hiếm người sống được ba khoảng đó. Tôi may mắn đang được sống hơn một khoảng đó. Trong khoảng bốn mươi năm đó, tôi có “khoảng kỷ niệm” về bút danh Trầm Thiên Thu (15/5/2075 – 15/5/2015). Khi đó còn là một thiếu niên mới lớn, không hiểu sao tôi lại chợt nghĩ ra bút danh như vậy và dùng cho ca khúc đầu tay tôi viết được. Cho tới nay, tôi cảm thấy bút danh đó như một “định mệnh” đối với tôi, không thể khác hơn được.

Có những điều mình khát khao cháy bỏng mà không bao giờ hiện thực, nhưng có những điều mình không dám mơ mà lại được. Tất cả là Thánh Ý Chúa, là Hồng Ân, như Kinh Thánh xác nhận: “Lành dữ, sống chết, giàu nghèo, tất cả đều do Đức Chúa” (Hc 11:14).

Chúa Giêsu rất ghét thói giả hình, ưa bề ngoài mà bên trong trống rỗng. Sách Huấn Ca có nhận định rất hay: “Người hèn mọn mà khôn ngoan vẫn có thể ngẩng đầu, và được ngồi giữa những người làm lớn. Đừng khen một người đàn ông vì người ấy đẹp, và đừng gớm ghét ai vì vẻ bên ngoài. Trong các loài có cánh, ong là bé hơn cả, thế mà nó làm ra chất ngọt hảo hạng. Chớ khoe khoang vì bộ áo bên ngoài, cũng đừng tự cao trong ngày được vinh dự. Công trình của Đức Chúa thật lạ lùng, nhưng vẫn là bí ẩn đối với phàm nhân” (Hc 11:1-4).

Dù đời dài hay ngắn, ai cũng vẫn phải cố gắng sống tốt. Kinh Thánh dạy chúng ta nên biết cư xử lịch sự, cố sống khôn ngoan, nghĩa là phải luôn cân nhắc và đắn đo trong mọi động thái: “Chưa tra xét thì đừng buộc tội, suy nghĩ trước rồi hãy trách móc sau. Chớ trả lời khi chưa nghe rõ, người ta đang nói thì chớ ngắt lời. Về chuyện không can gì tới con, con đừng cãi cọ, chớ dây mình vào cuộc tranh chấp của quân tội lỗi” (Hc 11:7-9).

Thời gian là của Chúa. Thời gian không thuộc quyền sở hữu của chúng ta, nhưng chúng ta được quyền quản lý thời gian của cuộc đời mình. Với Thiên Chúa, thời gian luôn là hiện tại, không có quá khứ hoặc tương lai, nghĩa là không có khái niệm dài hay ngắn: “Ngàn năm Chúa kể là gì, tựa hôm qua đã qua đi mất rồi, khác nào một trống canh thôi!” (Tv 90:4).

Tất cả là Hồng Ân, dù “ngày nào cũng có cái khổ của ngày đó” (Mt 6:34), và hãy cố gắng không ngừng tâm niệm mà tự nhủ thầm: “Hãy tạ ơn Chúa vì Chúa nhân từ, muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương” (Tv 118:1).

(*) Nhà soạn nhạc Ludwig van Beethoven (1770-1827, người Đức) đã viết bản giao hưởng này khi ông cảm thấy mình có triệu chứng điếc. Và ông đã không nghe được, chỉ nhận biết âm thanh trong đầu mà thôi.