TRẦM THIÊN THU

Quản Gia Bất Lương Lắm Mưu Mẹo
Người Ác Lươn Lẹo Nhiều Kế Gian

Thánh Phaolô xác định: “Cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc.” (1 Tm 6:10) Tiền bạc là thứ cần thiết nhưng phải cảnh giác cao độ kẻo “dính” mùi của nó rồi thì khó có thể tẩy hết. Vì mê tiền bạc mà Nhóm Biệt Phái sống giả nhân giả nghĩa, giống như bệnh mãn tính của họ vậy.

Kinh Thánh cho biết: “Người thích tiền bạc có bao nhiêu cũng không lấy làm đủ; kẻ bo bo giữ của chẳng thu được lợi lộc gì. Điều ấy cũng chỉ là phù vân! Của càng nhiều, người ăn càng lắm. Người có của được lợi lộc gì, ngoài thú vui được nhìn thấy của cải? Làm việc vất vả thì ngủ ngon: ăn ít hay nhiều thì cũng vậy; lắm bạc nhiều tiền đâu được ngủ yên!” (Gv 5:9-10) Văn hào Shakespeare xác định: “Tiền là thế lực hữu hình chống lại Thiên Chúa vô hình.” Không chỉ rắc rối mà còn rất nguy hiểm!

Năm 2021, ký ức đại dịch Covid-19 còn đó, vết thương chưa lành hẳn, nỗi đau vẫn âm ỉ. Vò có liên quan tiền bạc. Có tiền cũng không làm được gì. Tất cả đều vô ích khi virus tử thần hoành hành khắp nơi. Tuy nhiên, có những người biết chia sẻ với người khác bằng những đồng tiền riêng của họ với tình yêu đồng loại, nhưng cũng có những người thừa nước đục thả câu, lạm dụng mọi thứ mà không chút xót thương. Nhiều kẻ to làm láo. Sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi. Rất ranh mãnh!

Qua trình thuật Lc 16:1-13, Chúa Giêsu dùng dụ ngôn nói về “người quản gia bất lương” và cách sử dụng vật chất – cụ thể là tiền bạc. Ai cũng biết rằng tiền là một quy ước trong xã hội loài người để trao đổi hoặc mua bán với nhau. Nó chỉ là những tờ giấy vô tri vô giác, giá trị cao hay thấp được ấn định bằng những con số. Cũng 100 đồng, đơn vị hoàn toàn bằng nhau, nhưng giá trị của nó ở mỗi nước khác nhau, thậm chí chênh lệch quá xa.

Dù sao, con người phải làm chủ nó. Lệ thuộc nó là bị nó làm chủ, chắc chắn người ta gặp nhiều rắc rối – cả vật chất lẫn tinh thần. Nhưng đó là quyền tự do chọn lựa của mỗi người. Thiên Chúa cho con người tự do, đó là niềm vui và hãnh diện – vì chúng ta được Thiên Chúa tôn trọng cả nhân phẩm, nhân vị và nhân quyền; nhưng đó cũng là nỗi lo sợ – vì chúng ta hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì chúng ta quyết định và chọn lựa.

Dụ ngôn kể rằng ông chủ có một quản gia lươn lẹo, mánh khóe, dám qua mặt chủ. Ông nghe người ta tố cáo hắn phung phí của cải nhà ông. Ông gọi hắn đến, bảo tính sổ và quyết định sa thải hắn. Vốn tính giao xảo, hắn tìm mưu kế, vì hắn nghĩ mình cuốc đất thì không nổi, ăn mày thì hổ ngươi. Kẻ dài lưng tốn vải và lười biếng là thế.

Rồi hắn cho gọi từng con nợ của chủ đến. Hắn hỏi người thứ nhất về món nợ, người ấy nói là trăm thùng dầu ôliu. Hắn bảo người ấy cầm lấy biên lai và viết 50. Hắn hỏi người khác về số nợ, người ấy nói là ngàn giạ lúa. Hắn bảo người ấy viết 800 giạ lúa. Ông chủ khen hắn hành động khôn khéo. Và Chúa Giêsu cho biết: “Con cái đời này khôn khéo hơn con cái ánh sáng khi xử sự với người đồng loại.”

Khôn mà không ngoan. Càng ngày người ta càng giả dối tinh vi, khó phát hiện. Hàng giả mà có những thứ “đẹp” hơn hàng thật. Các công trình vừa được khánh thành thì hư hỏng liền, người ta rất quỷ quyệt “rút ruột” mọi công trình, bất kể to – nhỏ. Chắc hẳn không thể tưởng tượng được khi người ta làm những cột điện rỗng, vỏ lát ximăng mỏng và lót bao nilông,… Ông to cắn miếng lớn, ông vừa cắn miếng vừa, chú kia mút cái, chú nọ liếm cái, tiêu hết! Ngay cả tiền và đồ cứu trợ còn bị “ăn chặn” thì không còn gì để nói! Có bị lộ thì kẻ này đổ lỗi cho kẻ khác: cục đường ăn cả, cục muối chia đôi, quả lựu đạn đùn đẩy cho nhau. Tận cùng khốn nạn!

Ngày xưa, ngôn sứ Amốt có thị kiến. Thiên Chúa hỏi ông thấy gì, ông nói thấy “giỏ trái cây mùa hạ.” Thiên Chúa cho ông biết rằng Ngài sẽ KHÔNG tha thứ cho dân Israel nữa, vì họ gian tham, tội lỗi. Dân Israel bất tuân, bất tín và bất trung với Thiên Chúa mà quyết định chọn lối gian tà. Vì thế, họ KHÔNG nhận được Lòng Thương Xót của Thiên Chúa. Đó là tất yếu. Chúng ta cũng chẳng khác dân xưa – ngang ngược, ỷ lại, lộng hành.

Truyền lại lời Thiên Chúa, ngôn sứ Amốt kêu gọi: “Hãy nghe đây, hỡi những ai đàn áp người cùng khổ và tiêu diệt kẻ nghèo hèn trong xứ.” (Am 8:4) Có lời cảnh báo đó vì họ đã thầm nghĩ: “Bao giờ ngày mồng một qua đi, cho ta còn bán lúa; bao giờ mới hết ngày sabát, để ta bày thóc ra? Ta sẽ làm cho cái đấu nhỏ lại, cho quả cân nặng thêm; Ta sẽ làm lệch cán cân để đánh lừa thiên hạ. Ta sẽ lấy tiền bạc mua đứa cơ bần, đem đôi dép đổi lấy tên cùng khổ; cả lúa nát gạo mục, ta cũng đem ra bán.” (Am 8:5-6)

Lĩnh vực nào cũng vậy, càng ngày càng tinh vi. Người ta nói “buôn gian, bán lận” vì nghề nào cũng có mánh lới riêng: thợ may ăn vải, thợ vẽ ăn hồ. Ngày nay, ngành nghề nào cũng có cách gian lận ranh mãnh, ngay cả một số ông trùm xứ đạo cũng “lóm lém” như thường, nói chi đến người ngoại đạo. Tin tức hằng ngày cho thấy nơi nào cũng có những “siêu nhân” ranh ma chiếm đoạt tài sản của người khác tới hàng trăm triệu, hàng tỷ.

Ngôn sứ Amốt xác định: “Đức Chúa đã lấy Thánh Danh là niềm hãnh diện của Giacóp mà thề: Ta sẽ CHẲNG BAO GIỜ QUÊN một hành vi nào của chúng.” (Am 8:7) Ai tốt hay xấu thì Thiên Chúa đều tỏ tường, vì Ngài thấu suốt mọi sự. (1 Sb 28:9; Gđt 8:14; Et 5:1; 2 Mcb 7:35; 2 Mcb 9:5; 2 Mcb 12:22; 2 Mcb 15:2; G 28:27; Tv 139:2; Cn 16:2; Cn 21:2; Cn 24:12; Kn 1:6; Kn 7:23; Hc 23:19; Hc 42:20; Gr 11:20; Gr 20:12; 1 Cr 12:4-6) Đừng lấy vải thưa che mắt thánh! Ngài im lặng chứ đừng tưởng Ngài không biết.

Kinh Thánh đã từng cảnh cáo thẳng thắn: “Này kẻ gian, chớ rình rập nhà người công chính, cũng đừng phá phách nơi họ ở. Vì chính nhân có ngã bảy lần cũng đứng lên được, còn kẻ ác cứ lảo đảo hoài trong cảnh tai ương.” (Cn 24:15-16) Kẻ mê muội càng ngày càng lú lẫn vì miệt mài đi trên con đường tối tăm, tự làm mình mù lòa nên không thích và cũng chẳng muốn thấy ánh sáng.

Ngược lại, những người công chính dù có lúc trượt té – thậm chí là “té đau,” nhưng họ vẫn quyết tâm đứng dậy, không nằm lì, thế nên họ được Thiên Chúa thương xót độ trì. Vấn đề không phải trượt té mà là đứng dậy ngay hay không. Cảm nghiệm được điều này, Thánh Vịnh gia mời gọi: “Hỡi tôi tớ Chúa, hãy dâng lời ca ngợi, nào ca ngợi danh thánh Chúa đi! Chúc tụng danh thánh Chúa, tự giờ đây cho đến mãi muôn đời!” (Tv 113:1-2)

Vô cùng nhân từ nhưng Thiên Chúa cũng rất mực công minh. Ai có công, được thưởng; ai có tội, bị phạt. Chúng ta chỉ như những “bức tượng” được Thiên Chúa tạo nên. Bức tượng không biết nhà điêu khắc thế nào. Tượng tự, cũng chẳng ai có thể hiểu được đường lối của Thiên Chúa: “Chúa siêu việt trên hết mọi dân, vinh quang Người vượt xa trời cao thẳm. Ai sánh tày Thượng Đế Chúa ta, Đấng ngự chốn cao vời, cúi xuống để nhìn xem bầu trời trái đất?” (Tv 113:4-6)

Chỉ là thụ tạo, là bụi cát, nhưng chúng ta được Thiên Chúa hết lòng yêu thương đến cùng, dù chúng ta đã từng trái lệnh Ngài. Không chỉ được Ngài xót thương, chúng ta còn được Ngài phong chức tước và ban ân lộc, như Thánh Vịnh gia đã minh định: “Kẻ mọn hèn, Chúa kéo ra khỏi nơi cát bụi, ai nghèo túng, Người cất nhắc từ đống phân tro, đặt ngồi chung với hàng quyền quý, hàng quyền quý dân Người.” (Tv 113:7-8) Quả thật, điều đó tưởng chừng là “không tưởng,” nhưng đó lại là sự thật minh nhiên. Chúng ta phải nhận biết mà tạ ơn Ngài suốt đời.

Đề cập việc cầu nguyện và tạ ơn, Thánh Phaolô nói: “Tôi khuyên ai nấy dâng lời cầu xin, khẩn nguyện, nài van, tạ ơn cho tất cả mọi người, cho vua chúa và tất cả những người cầm quyền, để chúng ta được an cư lạc nghiệp mà sống thật đạo đức và nghiêm chỉnh. Đó là điều tốt và đẹp lòng Thiên Chúa, Đấng cứu độ chúng ta, Đấng muốn cho mọi người được cứu độ và nhận biết chân lý.” (1 Tm 2:1-4)

Cầu nguyện không chỉ là cầu xin, nhưng chúng ta thường chỉ cầu xin, và thích xin theo ý mình chứ không xin theo ý Chúa. Có lẽ vì vậy mà khi cầu xin không đúng ý mình, đức tin của chúng ta bị lung lay, thậm chí có người còn mất đức tin. Thật vậy, đã thấy có người vì “nguyên nhân tế nhị” nào đó mà họ theo Phật giáo. Mỗi năm, phụ nữ này vẫn về khu phố cũ nhờ người quen xin lễ cho thân nhân, còn chị ta lại tỏ ra sùng đạo Phật. Khó hiểu hay kỳ quặc?

Nếu có một lý trí bình thường và không cố ý phủ nhận sự thật khi nhìn vào thiên nhiên – đơn giản nhất là mối quan hệ giữa không khí và sự sống, chúng ta dễ dàng nhận biết Đấng Tạo Hóa duy nhất. Đó chính là Đấng làm chủ vũ trụ – Thiên Chúa. Thật vậy, Thánh Phaolô phân tích: “CHỈ CÓ MỘT Thiên Chúa, CHỈ CÓ MỘT Đấng trung gian giữa Thiên Chúa và loài người: đó là một con người, Đức Kitô Giêsu, Đấng đã tự hiến làm giá chuộc mọi người. Điều này đã được chứng thực vào đúng thời, đúng buổi. Và để làm chứng về điều này, tôi được đặt làm người rao giảng và làm Tông Đồ – tôi nói thật chứ không nói dối – nghĩa là làm thầy dạy các dân ngoại về đức tin và chân lý.” (1 Tm 2:5-7)

Như chúng ta biết, các chuỗi DNA “liên kết” sự sống trong các sinh vật rất kỳ diệu – từ sinh vật bé nhỏ nhất tới sinh vật to lớn nhất. Tế bào thế nào thì khỏe hoặc yếu, tốt hay xấu,… Nhưng cứ chữa được bệnh này thì lại sinh bệnh khác. Y học miệt mài tìm hiểu mà vẫn không thể ngăn cản sự chết, không thể làm cho con người bất tử hoặc trường sinh. Thế mà người ta vẫn muốn chối bỏ Đấng làm chủ Sự Sống. Không là kiêu ngạo thì là gì?

Quy luật đời đời Thiên Chúa dành cho phàm nhân: “Ngươi là bụi đất, và sẽ trở về với bụi đất.” (St 3:19) Chân lý đó đã được chứng minh: Socrates, Sigmund Freud, Voltaire, Khổng Tử, Lão Tử, Thích Ca Mâu Ni, Mohammed,… Tất cả đều đã chết, kể cả những kẻ mạo nhận mình “sống mãi.” Nói chung, AI CŨNG PHẢI CHẾT và KHÔNG THỂ TÁI SINH. Thánh Phaolô xác định sự thật minh nhiên đó: “Phận con người là phải chết một lần, rồi sau đó chịu phán xét.” (Dt 9:27) Chắc chắn và bất biết.

Tuy nhiên, chỉ có một Đấng bị người ta ghen ghét và giết chết mà Ngài lại phục sinh khải hoàn: Đức Giêsu Kitô. Thật hạnh phúc và thật “may mắn” vì chúng ta nhận biết và tôn thờ Ngài là Thiên Chúa thật duy nhất. Vì thế, chúng ta luôn cần Ngài.

Nếu cần Ngài thì phải cầu nguyện như Thánh Phaolô ước mong: “Tôi muốn rằng người đàn ông hãy cầu nguyện ở bất cứ nơi nào, tay giơ lên trời, tâm hồn thánh thiện, không giận hờn, không xung khắc.” (1 Tm 2:8) Nói như vậy không có nghĩa là đàn ông mới cần cầu nguyện, mà bất cứ ai cũng cần cầu nguyện – cầu nguyện liên lỉ. Cầu nguyện là “hơi thở” của con người, cầu nguyện là nói với Chúa và nói về Chúa. Cầu nguyện cũng quan trọng hơn các hoạt động khác. Cầu nguyện liên quan đức tin, vì có tin tưởng mới cầu xin.

Lạ thay, bác học Louis Pasteur (1822-1895, Pháp) vẫn miệt mài cầu nguyện bằng Kinh Mân Côi bất cứ ở đâu hoặc lúc nào. Còn học giả Antoine-Frédéric Ozanam (1813-1853, Pháp) xác định: “Chúng ta chỉ vĩ đại khi chúng ta cầu nguyện.” Hai con người giỏi giang này thực sự là gương sáng đối với mọi tín nhân.

“Đồng tiền liền khúc ruột.” Người Việt nói giản dị mà chí lý. Đó là thứ “quyền lợi” bất khả xâm phạm. Vì tiền bạc hoặc vật chất mà người ta dám làm mọi thứ, bất chấp tất cả, ngay cả thâm tình huyết thống cũng không đủ sức làm cho người ta “chùng tay” mà nghĩ lại. Thực tế cho thấy đã có những vụ án mạng giữa mẹ con, cha con, anh chị em, họ hàng, làng xóm,… Ngay cả giáo sĩ cũng có người bị tiền bạc làm nao núng, điên đảo, mù quáng trước đồng tiền. Thực tế đã và đang cho chúng ta thấy sự thật phũ phàng như vậy. Rõ ràng tiền bạc có ma lực khiến lý trí con người lệch lạc!

Qua ngôn sứ Isaia, Thiên Chúa đã nghiêm túc và thẳng thắn nói về các mục tử bất xứng: “Những người canh gác Israel đui mù hết, chẳng hiểu biết gì; cả bọn chúng là lũ chó câm, không biết sủa, chỉ mơ mộng, nằm dài và thích ngủ thôi. Chúng còn là lũ chó đói, ăn chẳng biết no. Thế mà chúng lại là mục tử, thứ mục tử chẳng biết phân biệt gì.” (Is 56:10-11)

Các câu Kinh Thánh như vậy gây khó chịu, vì chạm vào nhược điểm của người ta. Mục tử mê tiền thì chỉ lo nhàn thân, bỏ mặc đoàn chiên, thậm chí còn “bòn rút” chiên như đỉa hút máu vậy. Người tông đồ đầu tiên vì mê tiền mà hóa đốn hèn là Giuđa Ítcariốt. Đó là tấm gương “mờ” nhưng vẫn cần soi vào để có thể nhận biết mình thế nào. Ngày nay cũng không thiếu loại mục tử như thế, ở ngay bên chúng ta. Loại mục tử này cũng tìm cách tạo “vây cánh” cho mình. Người ta nói ông này hay ông nọ có “gốc gác” TO lắm, MẠNH lắm. Khốn khổ cho đoàn chiên nào “gặp” phải loại thợ chăn kiếu đó!

Thiên Chúa vẫn tôn trọng quyền tự do của họ. Hệ quả tất yếu là điều không thể tránh khỏi! Chúa Giêsu “phục vụ” mà họ “được phục vụ” thì hoàn toàn trái ngược với Ngài. (x. Mt 20:28)

Bất cứ ai cũng phải cố gắng trung tín trong việc sử dụng Tiền Của như Chúa Giêsu khuyến cáo: “Hãy dùng Tiền Của bất chính mà tạo lấy bạn bè, phòng khi hết tiền hết bạc, họ sẽ đón rước anh em vào nơi ở vĩnh cửu.” Đó là cách chọn lựa khôn ngoan. Ngài lý luận rất cụ thể: “Ai trung tín trong việc rất nhỏ thì cũng trung tín trong việc lớn; ai bất lương trong việc rất nhỏ thì cũng bất lương trong việc lớn.” Một hệ lụy tất yếu!

Chúa Giêsu giải thích bằng cách đặt vấn đề: “Nếu anh em không trung tín trong việc sử dụng Tiền Của bất chính thì ai sẽ tín nhiệm mà giao phó của cải chân thật cho anh em? Và nếu anh em không trung tín trong việc sử dụng của cải của người khác thì ai sẽ ban cho anh em của cải dành riêng cho anh em?” Lời Chúa luôn cụ thể, ngắn gọn, súc tích, nhẹ nhàng mà nhức buốt, dễ hiểu mà khó thông: “Không gia nhân nào có thể làm tôi hai chủ, vì hoặc sẽ ghét chủ này mà yêu chủ kia, hoặc sẽ gắn bó với chủ này mà khinh dể chủ nọ. Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa, vừa làm tôi Tiền Của được.” Tại sao vậy? Bởi vì người ta cố ý tránh né và không muốn hiểu.

Ngày nay người ta coi trọng bề ngoài, đề cao vật chất – dấu hiệu nhắc nhở về điều vô cùng quan trọng: Tận Thế. Ngoài vấn đề mê tiền ham của, Thánh Phaolô còn cho biết nhiều dấu hiệu khác: “Người ta sẽ ra ích kỷ, ham tiền bạc, khoác lác, kiêu ngạo, nói lộng ngôn, không vâng lời cha mẹ, vô ân bạc nghĩa, phạm thượng, vô tâm vô tình, tàn nhẫn, nói xấu, thiếu tiết độ, hung dữ, ghét điều thiện, phản trắc, nông nổi, lên mặt kiêu căng, yêu khoái lạc hơn yêu Thiên Chúa; hình thức của đạo thánh thì họ còn giữ, nhưng cái chính yếu thì đã chối bỏ.” (2 Tm 3:2-5)

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con biết khéo quản lý những gì được sở hữu từ việc lương thiện. Xin tha thứ những khi lòng hướng về vật chất, xin thương cho chúng con được an toàn trong Núi Đá Ngài mãi mãi. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.