TRẦM THIÊN THU

Vì Mến Tin Cùng Chúa Ôm Thập Giá
Bởi Lầm Lỗi Tự Mình Vác Cuộc Đời

Có lần chính Chúa Giêsu đã xác định: “Ngày nào có cái khổ của ngày ấy.” (Mt 6:34) Thật vậy, với kinh nghiệm sống, người ta đã “định nghĩa” cuộc đời thế này: “Đời là bể khổ.” Và Chúa Giêsu nói rõ: “Ai muốn theo tôi, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình mà theo.” (Mc 8:34; Mt 16:24; Lc 9:23) Chắc chắn đau khổ rất giá trị nên Ngài mới khuyên như vậy.

Là con người, ai cũng đã từng trải qua nhiều kiểu đau khổ, ai cũng có kinh nghiệm rồi, càng nhiều tuổi càng nhiều kinh nghiệm. Nhưng đừng để kinh nghiệm làm cho mình cảm thấy kinh dị, kinh hãi, kinh khiếp, hoặc kinh hoàng, mà hãy biến nó thành kinh nguyện. Chính cái khốn khả dĩ khiến người ta nên khôn. Và giá trị đau khổ là đây: “Mỗi NỖI BUỒN tạo ra một nỗi khổ, mỗi NỖI KHỔ tạo ra một bài học, mỗi BÀI HỌC thay đổi một con người.”

Chúa Giêsu khuyên người ta đừng lưu luyến thế gian, phải buông bỏ hết: “Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được.” (Lc 14:26) Đồng thời còn phải ôm lấy đau khổ trong cuộc sống hằng ngày: “Ai không vác thập giá mình mà đi theo tôi, thì không thể làm môn đệ tôi được.” (Lc 14:27) Khó dữ nghen!

Chắc chắn Ngài không “xúi dại” chúng ta, không bắt chúng ta bất hiếu với cha mẹ hoặc coi thường thân nhân, vì Ngài là Đấng nhân lành, và Ngài cũng không hề bắt chúng ta không chăm lo cho sự sống mà mặc kệ. Không! Ngài khuyên chúng ta BUÔNG BỎ chứ KHÔNG BUÔNG XUÔI.

Là người Việt, chẳng ai lại không biết câu này: “Bán anh em xa, mua láng giềng gần.” Nhưng có người sửa chữ “bán” thành chữ “vắng” vì cho rằng chữ “bán” nặng nề quá, tình nghĩa không thể như vậy. Thật ra không phải thế, tiền nhân chỉ đặt hai vế với hai động từ Bán và Mua để “đối” với nhau, chứ không hàm ý “mua bán” chi cả. Còn chữ “xa” ở đây là xa cách về địa lý, chứ không là “xa” theo nghĩa bóng. Láng giềng thì phải gần, không có láng giềng xa.

Về tình yêu thương, lòng thương xót, Chúa Giêsu không hề tính toán với chúng ta nhưng Ngài dạy chúng ta phải biết tính toán tỉ mỉ, rạch ròi về tâm linh. Ngài phân tích cụ thể qua hai ví dụ: “Ai trong anh em muốn xây một cây tháp, mà trước tiên lại không ngồi xuống tính toán phí tổn, xem mình có đủ để hoàn thành không? Kẻo lỡ ra, đặt móng rồi mà không có khả năng làm xong thì mọi người thấy vậy sẽ lên tiếng chê cười mà bảo: ‘Anh ta đã khởi công xây, mà chẳng có sức làm cho xong việc.’ Hoặc có vua nào đi giao chiến với một vua khác, mà trước tiên lại không ngồi xuống bàn tính xem mình có thể đem một vạn quân ra, đương đầu với đối phương dẫn hai vạn quân tiến đánh mình chăng? Nếu không đủ sức, thì khi đối phương còn ở xa, ắt nhà vua đã phải sai sứ đi cầu hòa.” (Lc 14:28-32)

Tiền nhân dạy chí lý: “Biết người biết ta, trăm trận trăm thắng.” Đó là khôn ngoan. Chúa Giêsu muốn chúng ta sống khôn ngoan để đối đầu với ba thù – xác thịt, thế gian, ma quỷ. Nhưng trong “tam độc” đó, xảo trá nhất là “thằng quỷ” ở gần chúng ta nhất: xác thịt – tức là chính chúng ta. Thảo nào Chúa Giêsu luôn muốn chúng ta phải từ bỏ nó bằng mọi giá. Và Ngài kết luận: “Cũng vậy, ai trong anh em KHÔNG TỪ BỎ hết những gì mình có thì KHÔNG THỂ làm môn đệ tôi được.” (Lc 14:33)

Không ai định nghĩa chính xác hạnh phúc là gì, nhưng vẫn khả dĩ cảm nhận hạnh phúc. Chắc chắn hạnh phúc không có nghĩa là sở hữu tất cả mọi thứ, mà là biết can đảm nhìn xa hơn các khuyết điểm của người khác, và chấp nhận mình bất toàn. Không dễ chút nào, vì thế mà luôn phải nỗ lực mọi nơi và mọi lúc. Cố gắng nhận thức và ý thức về chính mình – dù xấu xa và hèn hạ, nhưng vẫn hy vọng và vững tin vào tương lai, cứ là chính mình chứ không là bản sao của bất cứ người nào. Đó là từ bỏ và chấp nhận. Tác giả Brian Tracy nhận định: “Món quà lớn nhất mà bạn có thể trao cho người khác là tình yêu vô điều kiện và sự chấp nhận.” Ở đây là cách chấp nhận vui vẻ chứ không miễn cưỡng hoặc vì bất kỳ lý do gì.

Từ bỏ chính mình và đón nhận thập giá cuộc đời – của chính mình và của người khác. Đó là đời sống Kitô hữu. Thánh tiến sĩ Teresa Avila nói: “Cái gọi là đầy tớ trung thành của Thiên Chúa chính là ở trong việc yêu người như yêu chính mình, có một ý chí cương quyết không lay động, liên tục sống theo Thánh Ý của Thiên Chúa, giữ cho tâm hồn khiêm tốn, mộc mạc và trông cậy vào Thiên Chúa.” Tác giả sách Khôn Ngoan chân thành cầu nguyện: “Lạy Chúa, nào có ai biết được ý định của Thiên Chúa? Nào có ai hiểu được Đức Chúa muốn điều chi? Chúng con vốn là loài phải chết, tư tưởng không sâu, lý luận không vững. Quả vậy, thân xác dễ hư nát này khiến linh hồn ra nặng, cái vỏ bằng đất này làm tinh thần trĩu xuống vì lo nghĩ trăm bề.” (Kn 9:13-15)

Loài người là thế, phàm nhân là vậy. Đó là vấn nạn mà Chúa Giêsu đã đề cập: “Tinh thần thì hăng say, nhưng thể xác lại yếu hèn.” (Mt 26:41) Chỉ là bụi cát nhỏ nhoi – nay còn, mai mất, thế mà lúc nào cũng chỉ muốn nổi loạn, vì “cái tôi” luôn quấy phá, lúc nào cũng muốn hơn người, kém một chút không chịu, thua một chút không xong!

Càng lớn chúng ta càng nhận ra rằng thực sự khó bỏ “cái tôi” lắm! Thế nhưng không bỏ không được, vì nó xấu, nó đáng ghét – như Pascal đã xác định. Vả lại, không bỏ nó thì không thể nên người mới, không đổi mới thì không thể hoàn thiện, không hoàn thiện thì không thể nên thánh – nghĩa là không thể lên trời. Phải bỏ thôi!

Kinh Thánh nói: “Những gì thuộc hạ giới, con đã khó mà hình dung nổi, những điều vừa tầm tay, đã phải nhọc công mới khám phá được thì những gì thuộc thượng giới, có ai dò thấu nổi hay chăng? Ý định của Chúa, nào ai biết được, nếu tự chốn cao vời, chính Ngài chẳng ban Đức Khôn Ngoan, chẳng gửi thần khí thánh? Chính vì thế mà đường lối người phàm được sửa lại cho thẳng, cũng vì thế mà con người được dạy cho biết những điều đẹp lòng Ngài, và nhờ Đức Khôn Ngoan mà được cứu độ.” (Kn 9:16-18) Ông Gióp vô tội, nhưng ông chịu đau khổ đến tận cùng, và ông nói: “Phúc thay người được Thiên Chúa sửa trị!” (G 5:17)

Chẳng nghĩa lý gì đối với những thứ phàm tục, thế mà vẫn nhiêu khê và bí ẩn, huống chi những điều trên trời, chúng ta chẳng thể nào hiểu được khi còn đang “tạm trú” nơi thân xác yếu hèn. Không ai trường sinh, bất tử. Đó là điều chắc chắn, là quy luật muôn đời. Thế mà người ta vẫn chẳng sợ. Máu sôi và bốc lên tới chỏm, có “xả láng, sáng về sớm” cũng chỉ là chuyện nhỏ. Họ coi trời chỉ như cái nắp bia thì họ đâu ngán gì nữa!

Thế nhưng sẽ hối không kịp. Thánh Vịnh nói: “Chúa bắt phàm nhân trở về cát bụi, Ngài phán bảo: ‘Hỡi người trần thế, trở về cát bụi đi!’ Ngàn năm Chúa kể là gì, tựa hôm qua đã qua đi mất rồi, khác nào một trống canh thôi! Ngài cuốn đi, chúng chỉ là giấc mộng, như cỏ đồng trổi mọc ban mai, nở hoa vươn mạnh sớm ngày, chiều về ủ rũ tàn phai chẳng còn.” (Tv 90:3-6) Đó là sự thật. Đời người tưởng dài mà ngắn, chẳng khác đóa phù dung, sớm nở và tối tàn, thế mà đổi màu sắc liên tục – tượng trưng thất tình và lục dục của con người.

Thất Tình gồm: Hỉ, Nộ, Ai, Lạc, Ái, Ố, Dục; Lục Dục gồm: (1) Sắc Dục: ham muốn thỏa mãn đôi mắt; (2) Thính Dục: ham muốn thỏa mãn đôi tai; (3) Hương Dục: ham muốn thỏa mãn cái mũi; (4) Vị Dục: ham muốn thỏa mãn cái miệng; (5) Xúc Dục: ham muốn thỏa mãn thể lý; (6) Pháp Dục: ham muốn thỏa mãn ý nghĩ.

Khôn cũng chết, dại cũng chết, biết mới sống. Người biết là người khôn ngoan, biết biến đổi cái bình thường thành khác thường, cái tầm thường thành siêu phàm. Là người khôn ngoan, Thánh Vịnh gia cầu nguyện chí lý: “Xin dạy chúng con đếm tháng ngày mình sống, ngõ hầu tâm trí được khôn ngoan. Lạy Chúa, xin trở lại! Ngài đợi đến bao giờ? Xin chạnh lòng thương xót những tôi tớ Ngài đây. Từ buổi mai, xin cho đoàn con được no say tình Chúa, để ngày ngày được hớn hở vui ca.” (Tv 90:12-14) Chân thành như thế thì Thiên Chúa không nỡ chối từ. Cầu nguyện như vậy là khôn ngoan, còn “người thiếu khôn ngoan là kẻ ngu đần.” (Hc 19:23) Sách Huấn Ca cho biết thêm: “Bước đầu của khôn ngoan là kính sợ Đức Chúa. Lòng kính sợ Đức Chúa là tuyệt đỉnh của khôn ngoan.” (Hc 1:14 & 18) Quả thật, cuộc sống rất cần đức khôn ngoan.

Tuy nhiên, phàm nhân có khôn ngoan tới mức nào cũng chẳng là gì, có làm được công to việc lớn cũng chẳng đáng chi. Bởi vì ai cũng chỉ là tội nhân xấu xa, không đáng gì với Thiên Chúa chí thánh. Do đó, ai cũng cần cậy nhờ Lòng Thương Xót của Ngài, và thân thưa: “Xin cho chúng con được vui hưởng lòng nhân hậu của Chúa là Thiên Chúa chúng con. Việc tay chúng con làm, xin Ngài củng cố, xin củng cố việc tay chúng con làm.” (Tv 90:17)

Chắc chắn ai cũng biết rằng bao nhiêu khiêm nhường cũng không đủ, nhưng một chút kiêu ngạo là quá thừa. Công sức nỗ lực hoàn thiện bao ngày mà lên mặt khoe khoang một chút là tiêu tan hết. Kiêu ngạo như que diêm nhỏ bé, nhưng nó vẫn có thể thiêu rụi cả một tòa nhà nguy nga tráng lệ. Tương tự, đốm-lửa-kiêu-ngạo cũng có thể thiêu rụi cả lâu-đài-khiêm-nhường mà chúng ta đã dày công xây dựng cả đời. Tiền nhân nhắc nhở chí lý: “Cẩn tắc vô ưu.”

Thánh Phaolô tha thiết yêu cầu ông Philêmôn: “Tôi là Phaolô, một người đã già và hơn nữa, một người đang bị tù vì Đức Kitô Giêsu, tôi van xin anh cho đứa con của tôi, đứa con tôi đã sinh ra trong cảnh xiềng xích, đó là Ônêximô.” (Plm 9b-10) Thánh Phaolô có quyền nhưng không muốn dùng quyền để hành người khác, đó là thể hiện đức khiêm nhường, đồng thời xác định: “Tôi xin gửi nó về cho anh; xin anh hãy đón nhận nó như người ruột thịt của tôi. Phần tôi, tôi cũng muốn giữ nó ở lại với tôi, để nó thay anh mà phục vụ tôi trong khi tôi bị xiềng xích vì Tin Mừng. Nhưng tôi chẳng muốn làm gì mà không có sự chấp thuận của anh, kẻo việc nghĩa anh làm có vẻ miễn cưỡng, chứ không phải tự nguyện.” (Plm 12-14) Đó là cách tôn trọng người khác, không ép buộc, khiêm tốn mời gọi vì tôn trọng người khác, biết tôn trọng người khác là một dạng bỏ mình và yêu thương người khác.

Vì xót thương “đứa con tình thần,” Thánh Phaolô sẵn sàng hạ mình mà cầu xin người khác: “Nó đã xa anh một thời gian, có lẽ chính là để anh được lại nó vĩnh viễn, không phải được lại một người nô lệ, nhưng thay vì một người nô lệ thì được một người anh em rất thân mến; đối với tôi đã vậy, phương chi đối với anh lại càng thân mến hơn biết mấy, cả về tình người cũng như về tình anh em trong Chúa. Vậy, nếu anh coi tôi là bạn đồng đạo, xin anh hãy đón nhận nó như đón nhận chính tôi.” (Plm 15-17) Tốt đẹp biết bao!

Người ta quan sát Chúa Giêsu với ác ý soi mói và tìm cách bắt bẻ chứ không có ý ngay lành. Tương tự, chúng ta cũng thường làm như vậy với nhau. Còn Chúa Giêsu, Ngài quan sát để biết tình huống ra sao mà “gỡ rối” cho người khác. Mỗi người có cách quan sát khác nhau, quan trọng là có quan sát theo cách của Chúa hay không.

Việt ngữ chí lý lắm: TÔI là TỒI, vì TÔI thích TỐI nên lắm TỘI. Toàn là mẫu tự T, vừa TÊ vừa TÁI. Còn ngoại ngữ, chữ Santa (thánh nhân) nếu hoán vị mẫu tự N sẽ biến thành Satan (ma quỷ) – một làn ranh mong manh. Vừa kỳ lạ vừa đáng sợ!

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con nhận biết chính mình và sẵn sàng đón nhận đau khổ đời này vì yêu mến Ngài, và để đền tội chúng con – riêng và chung. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

♥ ✝ ♥