TRẦM THIÊN THU

(Thứ Năm Tuần Thánh)
Mẹ Thánh Teresa Calcutta đã đưa ra một chuỗi liên kết chí lý: “Không cầu nguyện thì không có đức tin, không có đức tin thì không có tình mến, không có tình mến thì không có phục vụ, không có phục vụ thì không có niềm vui, không có bình an”.
Thứ Năm Tuần Thánh là ngày đặc biệt, không chỉ về Bí Tích Thánh Thể – Bí Tích Tình Yêu, mà còn nhắc chúng ta phải luôn ghi nhớ luật yêu thương và phục vụ – tuy hai mà một, vì liên quan lẫn nhau. Luật Chúa là Thánh Luật, là mệnh lệnh của Chúa. Yêu thương là thế nào, CHO hay NHẬN? Chẳng ai có thể cân-đo-đong-đếm được tình yêu nên không thể biết ai yêu ít hay nhiều, nhưng vẫn có thể cảm nhận.
Xưa nay chưa ai có thể đưa ra một định nghĩa về tình yêu trọn vẹn nhất khiến người ta cảm thấy mãn nguyện. Chữ Yêu rất đơn giản mà cũng rất nhiêu khê. Thường là thế, như một tế bào nhỏ bé với những chuỗi AND đơn giản, vậy mà lại hóa vô cùng phức tạp. Chỉ có một tình yêu đích thực nhưng được nhìn với nhiều lăng kính, mỗi người yêu mỗi cách và mức độ cũng rất khác nhau. Nói chung, yêu là CHO nhiều hơn NHẬN, yêu đến quên mình, đó mới là tình yêu chân chính, thế nên người ta mới nói “yêu là chết trong lòng” – một ít thôi mà hóa nhiều, vì có những người không thể chịu nổi khi bị phụ tình. Rõ ràng yêu là khổ, không khổ không là yêu, khổ đến “chết” mới là yêu. Không chỉ “chết trong lòng” mà chết thật, vì có những người đã dám liều chết vì quá si tình hoặc lụy tình. Khổ thật đấy!
Quốc gia nào cũng có những chuyện tình đặc biệt. Tại Việt Nam có chuyện tình Đồi Thông Hai Mộ hoặc chuyện tình Lan và Điệp, còn Tây phương có chuyện tình Romeo và Juliet. Những chuyện tình thật lãng mạn và rất đẹp nhưng cũng vì vậy mà đầy chất bi thương. Đúng là khổ não trần ai đắng cay đủ thứ.
Người ta ví von: “Yêu là khổ, không yêu thì lỗ, thà chịu khổ hơn chịu lỗ”. Những người như thế thì “ngon” thật và can đảm thật. Thật vậy, người ta còn gọi đó là dạng “thú đau thương”. Đau thương mà lại “thú vị”, yêu như điên, đó mới là yêu thật lòng – vị tha chứ không vị kỷ. Chính Chúa Giêsu cũng đã xác định: “Không có tình thương nào cao cả hơn tình thương của người đã hy sinh tính mạng vì bạn hữu của mình” (Ga 15:13). Sau những ngày tháng ăn chơi xả láng, chàng Augustinô đã hối tiếc: “Con yêu Chúa quá muộn màng”. Và rồi thánh nhân xác định: “Mức độ yêu Chúa là yêu vô hạn”. Một mức độ kỳ lạ: giới hạn của yêu thương là yêu-không-giới-hạn. Chí lý lắm!
1. TUÂN PHỤC VÌ YÊU THƯƠNG
Lễ Vượt Qua là lễ lớn nhất của người Do Thái, dạ tiệc Vượt Qua có nhiều món như thịt chiên, rau đắng, bánh, rượu, hoa trái, trứng, nước chanh, giấm,… Trình thuật Xh 12:1-8, 11-14 cho biết chi tiết: Đức Chúa phán với ông Môsê và ông Aharon trên đất Ai Cập: “Tháng này, các ngươi phải kể là tháng đứng đầu các tháng, tháng thứ nhất trong năm. Hãy nói với toàn thể cộng đồng Ít-ra-en: Mồng mười tháng này, ai nấy phải bắt một con chiên cho gia đình mình, mỗi nhà một con. Nếu nhà ít người, không ăn hết một con, thì chung với người hàng xóm gần nhà mình nhất, tuỳ theo số người. Các ngươi sẽ tuỳ theo sức mỗi người ăn được bao nhiêu mà chọn con chiên. Con chiên đó phải toàn vẹn, phải là con đực, không quá một tuổi. Các ngươi bắt chiên hay dê cũng được. Phải nhốt nó cho tới ngày mười bốn tháng này, rồi toàn thể đại hội cộng đồng Ít-ra-en đem sát tế vào lúc xế chiều, lấy máu bôi lên khung cửa những nhà có ăn thịt chiên. Còn thịt, sẽ ăn ngay đêm ấy, nướng lên, ăn với bánh không men và rau đắng”. Luật cũ chú trọng cách sống tự nhiên của con người, và cách hành lễ cũng “thực tế” hơn ngày nay, nhưng đó là thể hiện đức tuân phục – vâng lời Chúa nghĩa là yêu mến Chúa. Vả lại, Ngài muốn chúng ta vâng lời chứ Ngài không cần lễ vật (1 Sm 15:22; Tv 50:8-9; Tv 51:18).
Cuộc sống có vẻ đơn giản mà phức tạp, trong đó có nhiều thứ phải học: Học ăn, học nói, học gói, học mở. Đầu tiên là phải học ăn, không chỉ là bỏ vô miệng rồi nhai và nuốt. Cách ăn cũng có nghệ thuật riêng, đặc biệt là có luật ăn: lưng thắt gọn, chân đi dép, tay cầm gậy. Cách ăn “lạ” nhất là “phải ăn vội vã”, vì đó là lễ Vượt Qua mừng Đức Chúa. Kinh Thánh cho biết rằng đêm ấy Thiên Chúa rảo khắp đất Ai Cập, sát hại các con đầu lòng trong đất Ai Cập, từ loài người cho đến loài thú vật, và sẽ trị tội chư thần Ai Cập. Nghe vậy chúng ta cảm thấy Chúa có vẻ “dữ tợn” quá. Nhưng không phải vậy, luật cũ là luật tự nhiên, những gì là “đầu tiên” đều được dành quyền ưu tiên cho Thiên Chúa – gọi là “của lễ đầu mùa”, kể cả những đứa con đầu lòng. Ngày nay, một số dân tộc vẫn có cách mừng thu hoạch như lễ mừng lúa mới, lễ mừng thu hoạch,…
Các vết máu được người ta bôi trên nhà là dấu hiệu “giữ luật”, là “dấu hiệu tình yêu”, và người trong nhà đó sẽ không bị tai ương tiêu diệt khi Thiên Chúa giáng họa trên đất Ai Cập. Ngày đó được chọn làm ngày tưởng niệm, ngày đại lễ mừng Đức Chúa. Đó là luật quy định cho đến muôn đời, và là hồng ân Chúa ban. Ngài ban đủ thứ ân sủng để con người đủ sức “vượt qua” biển đời. Thiên Chúa YÊU nhiều nên CHO nhiều, còn chúng ta NHẬN quá nhiều mà yêu chẳng bao nhiêu. Thánh Vịnh gia đã đặt vấn đề:
Lấy chi đáp đền Chúa đây
Vì bao ân huệ chính Ngài đã ban? (Tv 116:12)
Mặc dù thành tâm và rất muốn đền đáp ơn Chúa nhưng chẳng có gì để dâng, nếu có thì cũng chẳng có gì xứng đáng. Tài sản mà ai cũng có nhiều, rất giàu, đó là phần tội lỗi. Thật diễm phúc vì Thiên Chúa vẫn làm ngơ. Thế nên thân tro kiếp bụi mọn hèn mới có thể thân thưa với Đấng Hằng Hữu Chí Thánh:
Con nâng chén hồng ân cứu độ
Mà xưng tụng danh Chúa mãi thôi (Tv 116:13)
Trong thời quân chủ, thần dân không được phép ngước nhìn Long Nhan, ai nhìn sẽ bị tội khi quân và phải chết. Thần dân muốn tâu trình điều gì phải quay hướng khác và không được tâu trực tiếp mà chỉ được tâu với cái “bệ rồng” vua ngồi: “Muôn tâu bệ hạ”. Thế nhưng, đối với Thiên Chúa là Vua các vua và Chúa các chúa, thân sâu bọ chúng ta lại được diện kiến Tôn Nhan thì quả là vô cùng diễm phúc: “Trước Thánh Nhan thật là quý giá, cái chết của những ai hiếu nghĩa với Ngài” (Tv 116:15). Chúng ta chỉ là tôi tớ Ngài, con của nữ tỳ Ngài, thế mà lại được diễm phúc như vậy thì phải ghi lòng tạc dạ thâm ân này: “Con sẽ dâng hiến lễ tạ ơn mà xưng tụng danh Chúa” (Tv 116:17). Ngoài ra, chúng ta còn phải chân thành nguyện thề, đoan hứa: “Lời khấn nguyền với Chúa, con xin giữ trọn, trước toàn thể Dân Ngài” (Tv 116:18). Mức độ càng tuân giữ trọn vẹn thì càng có phúc.
2. PHỤC VỤ VÌ YÊU THƯƠNG
Theo chuỗi liên kết của Mẹ Thánh Teresa Calcutta, yêu thương sinh ra phục vụ. Như vậy, phục vụ là hệ lụy tất yếu của lòng yêu thương. Thánh Phaolô cho biết: “Điều tôi đã lãnh nhận từ nơi Chúa, tôi xin truyền lại cho anh em” (1 Cr 11:23). Thánh nhân kể lại việc Chúa Giêsu cầm lấy bánh, dâng lời chúc tụng tạ ơn, rồi bẻ ra và nói: “Anh em cầm lấy mà ăn, đây là Mình Thầy, hiến tế vì anh em; anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy”, và cuối bữa thì Chúa Giêsu nói: “Đây là chén Máu Thầy, Máu đổ ra để lập Giao Ước Mới; mỗi khi uống, anh em hãy làm như Thầy vừa làm để tưởng nhớ đến Thầy” (1 Cr 11:24-25). Thánh nhân giải thích: “Từ nay cho tới ngày Chúa đến, mỗi lần ăn Bánh và uống Chén này, là anh em loan truyền Chúa đã chịu chết” (1 Cr 11:26), do đó mà chúng ta hằng ngày vẫn tuyên tín trong mỗi Thánh Lễ: “Lạy Chúa, chúng con loan truyền Chúa chịu chết, và tuyên xưng Chúa sống lại, cho tới khi Chúa đến”, hoặc “Lạy Chúa, mỗi lần ăn Bánh và uống Chén này, chúng con loan truyền Chúa chịu chết cho tới khi Chúa đến”.
Ngay trước Lễ Vượt Qua, Đức Giêsu biết “giờ của Ngài” đã đến, đó là giờ Ngài phải bỏ thế gian mà về với Chúa Cha. Ngài yêu thương mọi người đến giọt Nước và giọt Máu cuối cùng. Tình thương ấy quá lớn lao và trọn vẹn khôn dò.
Chính Đức Giêsu đã biết rõ Giuđa nghĩ gì, tính toán ra sao, và sắp sửa làm gì. Thánh Ý Chúa Cha rất nhiệm mầu. Thế nhưng, có người lập luận rằng “quỷ sứ không được cứu độ”. Giuđa bị gọi là quỷ sứ, Phêrô bị gọi là satan, mà quỷ sứ và satan không hề khác nhau. Tại sao satan được cứu độ mà quỷ sứ lại không được? Có gì khác nhau? Đó là lòng sám hối chân thành. Tuy nhiên, chẳng ai dám phán xét, cũng chằng ai xứng đáng mà có quyền kết án ai. Đừng chỉ “săm soi” một vài khía cạnh nào đó rồi xét người và phỏng đoán theo ý mình. Cứ tự ném đá mình thì hơn. Tại sao Tội Nguyên Tổ được Giáo hội gọi là Tội Hồng Phúc? Lòng Chúa Thương Xót lớn hơn mọi tội lỗi của cả nhân loại kia mà? Chỉ có Thiên Chúa mới đủ tư cách và có quyền định đoạt.
Đức Giêsu Kitô ngự đến nhân danh Thiên Chúa, bởi Thiên Chúa mà đến, và Ngài sắp đến lúc trở về cùng Thiên Chúa, về nơi Ngài đã xuất phát. Do đó, trong Dạ Tiệc Vượt Qua, Ngài đứng dậy, rời bàn ăn, cởi áo ngoài ra, và lấy khăn mà thắt lưng. Rồi Ngài đổ nước vào chậu, bắt đầu rửa chân cho các môn đệ và lấy khăn thắt lưng mà lau. Chắc hẳn môn đệ nào cũng ngạc nhiên vô cùng khi thấy Sư Phụ hành động “kỳ lạ nhất thế gian”, chẳng ai lại “ngược đời” như vậy.
Vì thế, khi Ngài đến chỗ ông Simôn Phêrô, ông liền thưa: “Thưa Thầy! Thầy mà lại rửa chân cho con sao?” (Ga 13:6). Không hề có bề trên nào dám làm chuyện “trái khoáy” và “động trời” như vậy. Nghe Phêrô nói, Đức Giêsu ôn tồn nói: “Việc Thầy làm, bây giờ anh chưa hiểu, nhưng sau này anh sẽ hiểu” (Ga 13:7). Ông Phêrô không thể hiểu thấu nên lại thưa: “Thầy mà rửa chân cho con, không đời nào con chịu đâu!” (Ga 13:8a). Đức Giêsu đáp: “Nếu Thầy không rửa cho anh, anh sẽ chẳng được chung phần với Thầy” (Ga 13:8b). Nghe Thầy nói “không được chung phần” thì ông Phêrô hoảng hồn, vội vàng thưa ngay: “Vậy, thưa Thầy, xin cứ rửa, không những chân, mà cả tay và đầu con nữa” (Ga 13:9). Nhưng Đức Giêsu bảo ông: “Ai đã tắm rồi thì không cần phải rửa nữa; toàn thân người ấy đã sạch. Về phần anh em, anh em đã sạch, nhưng không phải tất cả đâu!” (Ga 13:10). Ông Phêrô cụt hứng, lạ ghê đi! Rõ ràng Ý CHÚA HOÀN TOÀN KHÁC HẲN Ý LOÀI NGƯỜI, không thấy lạ mới là… chuyện lạ. Ngài rất thâm ý nên mới nói: “Không phải tất cả anh em đều sạch”. Chỉ một tính từ “sạch” nhưng mang hai ý nghĩa khác nhau.
Sau khi rửa chân cho các môn đệ xong, Ngài mặc áo vào, về chỗ và nói: “Anh em có hiểu việc Thầy mới làm cho anh em không?” (Ga 13:11). Hỏi vậy thôi, chứ Ngài biết tỏng là chẳng ai hiểu, vì ông nào cũng “mắt chữ O và miệng chữ A”, ai cũng cứ như trời trồng vậy. Thấy thế, Chúa Giêsu nói luôn: “Anh em gọi Thầy là Thầy, là Chúa, điều đó phải lắm, vì quả thật, Thầy là Thầy, là Chúa. Vậy, nếu Thầy là Chúa, là Thầy, mà còn rửa chân cho anh em, thì anh em cũng phải rửa chân cho nhau. Thầy đã nêu gương cho anh em, để anh em cũng làm như Thầy đã làm cho anh em” (Ga 13:13-15). Một lời khuyên, một lời nhắc nhớ, cũng là một quy luật, một mệnh lệnh.
Vô cùng lạ lùng. Là Thầy mà Đức Giêsu không ngại rửa chân cho đệ tử, thế thì chắc chắn đệ tử không thể không rửa chân cho nhau. Thầy đã nêu gương cho đệ tử để đệ tử cũng làm như Thầy đã làm cho đệ tử. Lời nói có thể chuyển lay, gương bày đủ sức mạnh lôi kéo. Hành động cụ thể đó là Luật Yêu của Chúa. Luật nhẹ nhàng mà khó thực hiện, lời giản dị mà thâm thúy. Đó cũng là điều chúng ta phải suy nghĩ và chấn chỉnh, nhất là vì Chúa đã làm gương, làm vì ý muốn và khiêm nhường chứ không thể miễn cưỡng.
Phàm ngôn mà vẫn kỳ diệu, cách riêng về chữ Y trong Việt ngữ. Chữ Yêu bắt đầu bằng mẫu tự Y có hình “ngã ba”, nghĩa là có 3 hướng: Hướng lên tới Chúa, hướng đến với tha nhân, và hướng về chính mình. Yêu Chúa hết linh hồn và hết trí khôn, yêu người như chính mình, và chỉ yêu mình ít thôi – không được yêu mình thái quá (tự ái là yêu mình thái quá, ích kỷ, vị kỷ). Yêu có những hệ lụy quan yếu. Yêu là điều luôn có mối liên kết quan trọng: Cần thiết → thiết tha → tha thứ. Đó là chu-trình-yêu. Và một hệ lụy khác lại phát sinh: YÊU thì phải KÍNH, KÍNH thì phải NỂ, NỂ thì phải TRỌNG, TRỌNG thì phải VỌNG (mong), MONG thì thấy NHỚ, NHỚ nghĩa là YÊU. Đó là vòng-tròn-yêu bắt đầu và kết thúc bằng động từ YÊU. Chúa nhớ chúng ta và chúng ta cũng phải nhớ Chúa, mà NHỚ NGÀI thì PHẢI THỰC THI THÁNH Ý NGÀI. Thật tuyệt vời biết bao!
Tương tự, khi nói về tình nghĩa gia đình, chúng ta áp dụng danh từ kép “hiếu đễ”. HIẾU thì phải ĐỄ (nhường), NHƯỜNG thì phải NHỊN. Nhờ đó mà “trong ấm, ngoài êm”, tạo nên “tổ ấm”, tạo nên hạnh phúc gia đình. Xã hội cũng vậy. Cộng đoàn cũng thế. Nói chung, tất cả tóm gọn trong một chữ YÊU. Biết thương yêu cũng chính là biết thương xót. Và đó là điều Chúa Giêsu mong muốn nơi những người mang danh Kitô hữu.
Lạy Chúa Giêsu Thánh Thể, Đấng giàu Lòng Thương Xót, xin đổi mới trái tim của chúng con càng ngày càng tăng lượng “máu yêu” để có thể nên giống Ngài hơn. Xin giúp chúng con biết yêu mến Ngài qua việc yêu thương đồng loại, bất kỳ ai, đồng thời cũng dám sống và hành động “ngược đời” như Ngài trong mọi hoàn cảnh. Chúa là Đấng hằng sống và hiển trị cùng với Chúa Cha, hiệp nhất với Chúa Thánh Thần, đến muôn đời. Amen.

† Thánh Ca:
1. TÌNH CHÚA CHIỀU XƯA – https://www.youtube.com/watch?v=Ie7tQ4Zg0p4
2. BÀI CA RỬA CHÂN – https://www.youtube.com/watch?v=lyitpT3crsQ